E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Güneşin iliğimize kadar ısıtıcı ışınları altında kendimizden geçmek kadar, açık renk giysiler içinde bronzlaşmış bir tenle dolaşmak da çok hoş. Bu nedenle sık sık güneşlenmeye koşuyoruz. Ancak unutmamamız gereken bir gerçek de güneşin bazen insanı çok kötü yakabileceği.

İnsan derisine renk veren melanin, güneşin zararlı ışınlarına karşı koruyucu etki yaratır. Güneşe maruz kaldıkça renk hücreleri (melanosit) giderek daha fazla melanin salgılar. Rengimiz koyulaştıkça cildimiz daha fazla korunmuş olur.

Mevsimin başında, cildimizin korunma önlemi almadığı bir dönemde güneşin altında biraz fazla kalırsak güneş yanığı oluşabilir. Açık renk tenli bir kişi öğle güneşi altında 15 dakika korunmasız kalırsa ciddi yanıklar oluşabilir. Çok koyu tenli bir kişi için bu süre birkaç saate kadar uzayabilir.

Sıcak yakmalarının tersine güneş yanığı anında fark edilmez. En kötü tablo yandıktan 6 ile 48 saatlik süre sonrasında kendini gösterir. Toksin salgılanmasına bağlı ateş ve kırıklık, ciltte ödem (şişlik), özellikle bacaklarda görülebilir.Ağrı bazen dayanılmaz boyutlara varabilir.



Uzun dönemli yani yıllar içindeki yanıklar malign melanom denilen tehlikeli cilt kanseri, hızlı yaşlanma, yaşlılık lekeleri, bazal ve skuamöz tip cilt kanserleri oluşumuna yol açabilir. Katarakt denilen, göz merceğinin saydamlığını kaybetmesi hali de ultraviyole ışınının yol açtığı sonuçlardan biridir.

Öğle saatlerine dikkat
Saat 10 ile 14 arasında güneş ışınları iyice dik gelir. Yaz saati uygulaması nedeniyle bu saatleri 11 ile 15 arası olarak düşünmek daha doğru. Güneş ışınlarının atmosferde katettiği mesafe kısa olduğu için atmosferin filtre etkisi azalır ve bu saatlerde tehlike daha fazladır. Aynı nedenlerle yüksek irtifalı yerlerde (dağlar vs.) de tehlike daha yüksek olmaktadır. Kumun, suyun yansıtıcı etkisi nedeniyle şemsiye altında oturanlarda bile ciddi yanıklar görülebilmektedir.

Belirtiler
Yukarıda da belirttiğimiz gibi güneş yanığı hemen belirti vermez. Belirti vermeye başladığında cilt sıcak ve kızarıktır. Dokunmakla acır. Ciltte şişmeler görülebilir.Birkaç gün sonra su toplamaları başlar, daha sonra bu deri soyulur. Bazen toksik etki nedeniyle titreme, ateş, bulantı, kusma gibi belirtiler de görülebilir. Şuur bulanıklığı ve kramplar gibi belirtilerin görülmesi sıcak çarpması belirtisidir ve acil müdahaleyi gerektirir.

Güneş yanığına nasıl müdahale emeliyiz?
Güneş yanığı oluştuğu hallerde ilk olarak yapılması gerekenler soğuk duş ve yanık yerlere soğuk suyla ıslatılmış havlularla kompres uygulanmasıdır. Kompres uygulanacak suya karbonat katılması, ağrıyı azaltabilir. Bu cilde buz uygulanması yanığın artmasını sağlamaktan başka bir işe yaramaz.. Nemlendirici bir losyonun uygulanması gerginliği azaltarak rahatlatıcı olabilir. Vazelin ve benzeri yağlı pomatların kullanılması cildin hava alması engellediği için yanığın etkilerini arttırır ve iyileşmeyi geciktirir.

Ciltte reaksiyonun çok olduğu hallerde kortizonlu kremlerden yararlanılabilir. Yanığın sistemik belirtilerinin yoğun olduğu hallerde doktorlar hap veya iğne şeklinde kortizon uygulamaları yapabilmektedir.

Titreme ve ateş ile ağrıları azaltmada ağrı kesici, ateş düşürücü etkili haplardan yararlanılabilir.

Korunma
Özellikle güneşin dik geldiği saatlerde güneşe çıkmamak önemlidir. Koruma faktörü en az 15 olan koruyucu krem ve losyonlar kullanılmalı, burun, kulak, yüz ve omuzlara daha fazla dikkat etmelidir.

Koruyucu kremlerin güneşe çıkmadan 20-30 dakika kadar önce uygulanması, suya her girdikten sonra tekrarlanması tam etki açısından önemlidir.

Özellikle çocuklara geniş kenarlı şapka giydirmeye dikkat etmek gerekir. Ultraviyole ışınlarına karşı filtre edici özelliği bulunan güneş gözlüğü kullanmak, katarakta karşı gözleri koruyacaktır.

Dudakların korunması yoktur. Bu nedenle uzun süreli olarak güneş altında kalanlarda dudak kanserleri de görülür. Güneşte çok duruyorsanız dudaklarınıza da koruyucu (lip balm) sürmeyi ihmal etmeyin.