E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Onlar bir grubun müridleri gibidirler... Egzersiz yaparken 'tam iki saat' koşmadan, 'yüz elli' mekik çekmeden içleri rahat etmez. Sabahın beşinde yürümezlerse, spor salonuna gitmezlerse mutsuz olurlar. Çünkü onlar birer egzersiz bağımlısıdır!...

Balıklı Rum Hastanesi Kliniği Psikiyatristi Doç. Dr. Özkan Pektaş, son yıllarda sorun olmaya başlayan egzersiz bağımlılığıyla ilgili soruları yanıtladı:

* Egzersiz gerçekten bağımlılık yapar mı? Dünyada hızla yayılan fitness çılgınlığına bağlı olarak ortaya çıkan aşırı egzersiz bağımlılığı Türkiye'de de son yıllarda kendini göstermeye başladı. Her gün reklamlarda dış ülkelerden ithal edilen, üç kere kullanılmakla muhteşem vücutlar yarattığı iddia edilen çeşitli fitness aletleri, her yıl ortaya çıkan yeni egzersiz yöntemleri; bu bağımlılığı körükleyen etkenlerin sadece medyada yer alan küçük bir kısmı. Aşırı egzersiz bağımlılığının örneklerini görebilmek için New York'ta Central Park'ta, sabahın beşinde köpekleriyle millerce koşan Amerikalılar'ı izlemeye gitmeye gerek yok. Bu örnekleri ülkemizde de; ormanda, sahilde, dağda, çayırda, bayırda, her türlü hava ve yol koşulunda koşarken, bisiklete binerken, en yakın spor salonunun koşu bandı üzerinde veya vücut geliştirme kısmında, en ağır kilolar altında ter dökerken görebilmek mümkündür. Aşırı egzersiz bağımlıları, her gün hemen hemen aynı saatler arası egzersiz mekanlarındadırlar. Bir grubun müridleri gibidirler; egzersiz yaparken ya 'iki saat kırksekiz dakika' koşmadan, ya da 'üç yüz elli altı tane' mekik çekmeden son veremezler egzersizlerine...



* Egzersiz ne zaman yararlı olmaktan çıkıp bağımlılık yapıyor? Egzersiz aşırı yapılması halinde ciddi beden ve ruh sağlığı sorunlarına sebep olabilir. Bu durumda akla gelebilecek ilk soru, 'ne kadar egzersiz aşırı olarak değerlendirilmelidir?' olmalıdır. Eğer kişi profesyonel sporcu değilse ve ona rağmen günün en az iki üç saatini egzersiz yaparak geçiriyorsa, günlük planlarını egzersiz saatine göre ayarlıyorsa, bir gün bile egzersiz yapmasa suçluluk hissediyorsa, kaslara aşırı yüklenmekten doğan sağlık sorunlarından yakınıyorsa; bu kişi aşırı egzersiz bağımlısı olarak nitelendirilebilir.

* İnsanlar neden egzersiz bağımlısı olur? Aşırı egzersiz günümüzde pek çok kişide bağımlılık durumundadır. Aşırı egzersiz bağımlılığı, literatürde geçen adıyla kompulsif egzersiz', psikolojik bir problem olarak değerlendirilebilir. Aşırı egzersiz kadınlarda daha çok yeme bozuklukları ile ortaya çıkar. İnce bir vücuda sahip olma kaygısı; kalori alımının kısıtlanmasını ve aşırı egzersiz bağımlılığını beraberinde getirir. Bayanların aşırı egzersiz yapmalarının altında yatan sebep daha çok 'sıfır beden'e inme arzusu iken, erkeklerde aşırı egzersiz bağımlılığı kaslı bir vücuda sahip olabilme endişesi ile ortaya çıkar. Bu bağımlılığın altında yatan temel sebep; kişinin kendi vücudu ile barışık olmaması ve kendine gerçekçi olmayan bir beden imajı hedefi koyarak, vücudunu bu hedefe ulaşmak yolunda aşırı egzersiz yaparak yıpratmasıdır. Gerçekçi olmayan bu hedef, aşırı egzersiz ile beden sağlığına zarar verdiği gibi, kişinin koyduğu hedefe ulaşamaması halinde psikolojik olarak da kişinin yıpranmasına sebep olur.

* Estetik kaygı dışında nedenleri de var mı? Disiplin ve kontrol saplantısı, mükemmeliyetçilik, kendine güven eksikliği ve duygusal gelişim bozuklukları nedenler arasında sayılabilir. 'Kompulsif egzersiz' pek çok bağımlılık gibi kişinin kendini sağlıklı olmayan bir şekilde ifade etme şeklidir.

* Egzersizi bırakınca bunalıma girerler mi? Aşırı egzersizle vücut, sıvıyı ter yoluyla dışarı atmaya o kadar alışmıştır ki; normal egzersiz düzenine dönüldüğü ilk günlerde vücutta ödem oluşur. Ayrıca ilk günlerde sinirlilik, uykusuzluk, suçluluk duygusu, huzursuzluk hissetmek oldukça doğaldır.

* Tedavisi var mı? Aşırı egzersiz bağımlılığından kurtulmak için kişinin ilk başta bu sorunu ciddiye alıp, yavaş yavaş egzersiz seviyesini düşürmesi ve bu dönemde sabırlı olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra yeni hobiler edinmek, kendine güvenin sadece bedensel özelliklerle olmadığını anlamasında hayli etkilidir. Ayrıca kişi, vücudun dinlendirmeye ihtiyacı olduğunu kendine devamlı hatırlatmalıdır. Sonuç olarak; aşırı egzersiz bir bağımlılığa dönüştüğü takdirde beden ve ruh sağlığını olumsuz yönde etkiler. Eğer kişi bu bağımlılığından kendi çabasıyla kurtulamıyorsa; ileride doğabilecek ciddi sorunları ortadan kaldırmak için psikolojik destek almasında fayda vardır.