E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Fazla kilolardan kurtulmak için ne buzdolabına kilit takmak, ne de açlıkla boğuşarak tek başına diyet yapmak yeterli oluyor. Burada cevaplanması gereken soru belli aslında; yağ hücrelerinin içinde depolanmış yağ molekülleri nasıl dışarı çıkarılır? Ve hücrelerin fırını olan 'mitokondri' adı verilen organellerin (hücrelerdeki küçük parçacıklar) de nasıl yüksek miktarda yağ yakması sağlanır? Bu soruların cevabı; protein ve hayati maddelerin alımında yatmaktadır. Hormonlar; uzun aminoasit, yani protein zincirleridir ve bir grup hormon, yağ yıkımını veya depolanmasını idare eder. Bazı vitamin, mineral ve besin takviyeleri ise hayati maddeleri oluşturur ve hormon üretimleriyle, bunların işlevlerinde rol alırlar. Amerikalıların 'fatburner' olarak adlandırdıkları 'yağ yakıcılar' organizmamızda değişik şekillerde bulunur veya dışardan takviye edilir. İşte bu sistem ve nasıl harekete geçirileceği bugünkü yazımızın konusunu oluşturuyor...



'Büyüme hormonu', uykudayken zayıflamaya yardımcı olur: Vücudumuzun en etkili yağ yakıcısı, 'somatotropin' adı verilen büyüme hormonudur. Uykunun en derin evresinde salgılanmaya başlar ve sayesinde uykudayken zayıflarız. 1 veya 2 gram arjinin ve lizin adı verilen aminoasitler, bu hormonun sentezini uyarmak için yeterlidir. Büyüme hormonu; kasları geliştirir, kas düzeyinde yağ erimesini sağlar ve cildi pürüzsüzleştirir. Yulaf ezmesi, süt, yoğurt, yumurta ve balıkta; arjinin ve lizin bulunur. C ve B6 vitaminleri de büyüme hormonu sentezi için gereklidir.

İnsülin karşıtı glukagon yağ depolarını boşaltır: Halk arasında şeker hastalığından dolayı insülin hormonu oldukça iyi bilinirken, onun karşıt etkili rakibi glukagon pek fazla tanınmaz. İnsülin hormonunun aksine, glukagon, yağ moleküllerinin enerji kaynağı olarak kullanılmasını sağlar. 29 adet aminoasitten oluştuğu için proteinden fakir beslenme düzenlerinde yapımı azalacağından, yağ hücrelerinde depolar artacaktır. Protein alımının önemi burada bir kez daha karşımıza çıkmaktadır.

İyot, yağ erimesini kolaylaştırır: Asyalı toplumların neden bizlere göre daha zayıf olduklarının cevabı; belki de bizim yediğimiz ekmek kadar deniz ürünü ve daha önemlisi deniz yosunu tüketmelerindedir. Yosunlardaki iyot miktarı, diğer besinlerdekinin neredeyse bin katıdır. İyot, metabolizmanın motoru tiroit bezinin yakıtıdır. Bu bez, vücudun ısısını ayarlar, kalori yakmadaki ritmini belirler. İyot eksikliği kilo aldırır, çünkü yeterli miktarda tiroksin hormonu üretilemez. Tiroksin, yağ yakımını uyaran hormondur. Yağ hücrelerinden depo yağların çözünmesini sağlayan mekanizmayı tetikler. Eğer tiroit bezi bu hormonu üretmekte yetersiz kalırsa, tüm metabolizmada bir yavaşlama görülür; deri, tırnaklar ve saçlar opak, kuru ve kırılgan olur, bağırsaklar tembelleşir, yağ yakımı azalır. Sonuçta kilo artışı olur. Tiroit bezinin tiroksin sentezleyebilmesi için peynir ve soyada zengin olarak bulunan tirozin adı verilen aminoaside de ihtiyacı vardır. Selenyum ve A vitamini de tiroit fonksiyonlarında önemli rol oynar.

C vitamini yağ yıkım metabolizmasını hızlandırır: Pek çok hayvan ve bitki kendi C vitaminini sentezleyebilirken, insan bunu dışarıdan almak zorundadır. Kimi araştırmacılar hayvanların bu nedenle şişmanlamadıklarını öngörmektedir. Kilo fazlası olanların, çoğu zaman C vitamini eksikliği çektiği tespit edilmiştir. C vitamini miktarı ile adrenalin, noradrenalin ve kortizol gibi zayıflamada etkili böbreküstü bezi hormonlarının düzeyleri, anlamlı olarak ilişkili bulunmuştur. Günde 3 gram C vitamini almanın zayıflamaya kesin katkısı olduğu ifade edilmektedir. Bu şekilde böbreküstü bezi düzeyinde C vitamini rezervleri gerekli seviyeye ulaşır. Burası yukarıda saydığımız hormonların üretildiği yerdir. Eczanede satılan formu yerine, 4 adet limonun sıkılarak bir bardak suda seyreltilmek suretiyle içilmesinin daha faydalı olduğu, çünkü limonun içerdiği bioflavonoidlerin, C vitamininin yararını 20 kat artırdığı, uzmanlar tarafından belirtilmektedir.

Karnitin yağları uzaklaştırır: Karnitin; aminoasit metabolizmanın düzenlenmesinde etkilidir. Yağların taşınarak mitokondriler düzeyinde yakılmasına yardımcı olur. Özellikle kas fonksiyonları için önemi çoktur. Yeterince protein almayanlarda kolaylıkla karnitin eksikliği ortaya çıkar, çünkü insan vücudunda kısıtlı miktarda üretilir. Kümes hayvanlarının etinde ve süt ürünlerinde bulunur. C vitamini, B6 vitamini ve demir, bu aminoasidin emilimine yardımcı olur.

Metioninin yağların yakılmasına katılır: Obezlerde metionin düzeyleri olması gerekenin çok altındadır. Yorgunluk hali ve konsantrasyon bozukluğu gözlenir. Protein metabolizmasında kilit bir rol üstlenir. Yeterince alınmadığında bağışıklık sistemi zayıflar, kanser riski artar, yağlar birikmeye başlar. Yağların yakılmasına değişik düzeylerde katılır. Lipidlerin mitokondriye taşınarak yakılmasını sağlar, kas proteinlerinin yapısına girer. Ayrıca zayıflatan stres hormonları, metionin olmadan sentezlenemezler. Yumurtanın sarısında, dana karaciğerinde, kümes hayvanlarının etinde, süt ürünlerinde, mercimek ve soyada bulunur.

Noradrenalin yağ yakar: Bizim pozitif stres hormonumuz noradrenalin, gerektiğinde böbreküstü bezinden salgılanarak enerji üretmek için yağların kullanımını sağlar. Bu şekilde yüksek miktarlarda yağ dolaşıma katılır ve gereken enerji sağlanmış olur.