E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Yaz ayları boyunca tatil yüzünden beslenme alışkanlıkları değişir. Bu yüzden de yaz, en çok kilo alınan dönem olur. Asıl sorun ise, sonrasında hangi diyetin yapılacağına karar verilirken yaşanır. Uzmanlar, "kısa sürede kilo kaybı" hedeflemenin, yapılan en büyük hata olduğunu söylüyor. Akdeniz diyetinin en uygun diyet, sonbaharın ise zayıflamak için en iyi dönem olduğunu da ekliyorlar

errahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Endokronoloji Metabolizma ve Diyabet Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tamer Damcı yaz aylarında alınan aşırı kiloların ardından yapılabilecek diyetlerle ilgili sorularımızı yanıtladı:

Sonbahar diyet yapmak için iyi bir dönem mi?
Bence zayıflamak için iyi bir dönem. İki nedeni var. Birincisi, insanlar aşırı sıcaklar ve nemli hava nedeniyle genellikle yazın spor yapamaz. Bunun sonucunda da kilo alırlar. İkincisi, yazın sosyal aktiviteler fazla olduğu için beslenme düzeni de bozuluyor. Sonbahar ise bozulan düzenin düzeltilmesi için en iyi dönemdir. Sonbaharda pek çok meyve sebze çıkar. Sonbahar meyveleri, elma gibi çok daha sağlıklı meyvelerdir. Bu nedenle hem lezzetli beslenip hem de kilo vermek daha kolaydır. Sonbaharda insanların motivasyonu daha iyidir olur; insanların sağlık algılaması artar, daha fazla doktora gidilir. Bütün bunlar bir araya getirilip zayıflamak için kullanılabilir.



HAVUZ BAŞI KEYFİ
Yaz aylarında formda kalmak için diyet yapan insanlar neden tatil döneminde birden kilo alırlar?
Bunun psikolojik nedenleri de var tabii. Bütün bir yıl insanlar tatili bekleyip tatil için hazırlanıyorlar; tatile gittiklerinde ise herhangi bir şekilde kendilerini baskı altına almak istemiyorlar. Bu nedenle sınırsız olarak yiyorlar ve alkol kullanıyorlar. Otellerdeki açık büfeler ve her şey dahil programları çok kötü bir uygulama. Sürekli ve çok yüksek kalorili gıdalar her an herkesin ulaşabileceği yerde. Havuz başında oturuyorlar; bu tatil anlayışı da artan kilolar anlamına geliyor. Bu nedenden dolayı özellikle tatilde bir iki kilodan başlayarak ek kilolarla tatilden dönüyorlar.

Diyet döneminde yapılan en büyük hata nedir?
Genel olarak en büyük hata çok kısa sürede kilo kaybının hedeflenmesidir. Kalorileri çok kısıtladığınız beslenme formatında psikolojik ve fizyolojik olarak tekrar geri sıçrayıcı etki ortaya çıkıyor. En ufak bir stres, kararlılığı bozan en ufak bir şey birden aşırı diyete uyumsuzlukla sonuçlanıyor. Kilo kaybettikçe vücut bunu açlık olarak algılıyor. Böyle algıladığından, bu durumdan kurtulmak için birtakım hormonlarla yeme isteğini artırıyor. Beslenmeyi azaltıcı bir hormon olan 'leptin'in ve yağ dokusunun azalmasına bağlı olarak iştah artışı ortaya çıkıyor. Bu da, birden hızla kilo artışıyla sonuçlanıyor. Bunu şöyle açıklayabiliriz: Bir yayı hızlı bir şekilde aşağı bastırırsanız daha hızlı şekilde yukarı fırlayacaktır. Ama yavaş yavaş uzun sürede bastırırsanız, yay yeni duruma alışacaktır ve fırlamak için o kadar büyük bir etki yapmayacaktır. En önemli hatalardan biri de kısa sürede uyulacak ama uzun sürede uyulamayacak diyetler. Örneğin tek gıda rejimleri, belli gıdaların tamamen yasaklandığı diyetler. Yasak olan şeyi insan daha çok istiyor ve uyumu zorlaştırıyor. Üçüncüsü gerçekçi olmayan beklentiler ve dördüncüsü de diyete egzersizin eşlik etmemesi. Yağ dokusunu azaltırken mutlaka kas dokusunu korumak gerekli. Kas dokusunun mutlaka korunması ve artırılması gerekir. Sporun eşlik etmediği bir diyette kilo verilse bile başarıdan söz edilemez. Vücut ağırlığı azalabilir ama sağlık yararı olarak istenen etki elde edilemez.

Sonbaharda hangi diyet modelini öneriyorsunuz?
Her zaman Akdeniz modelini öneriyoruz. Özellikle sonbaharda balığın bollaşması önemli; ayrıca meyve ve sebzeler daha taze. Bu nedenle Akdeniz modeli en idealidir. Kalorisi o kişinin ihtiyacına göre belirlenecek. Ne kadar vücut kitlesine, spor yaptığına, yaşam tarzına göre belirlenmesi gerekli.

Vücudun bağışıklık sistemini bozmadan diyet yapmanın yolu nedir?
Onun yolu da aynı: Çok düşük kalorili diyetlere kaçmadan dengeli beslenmek. Hem alınan enerji miktarının, hem de diyetlerde alınan farklı gıdalarda bulunan maddelerin bağışıklık sistemini düzenleyici etkisi var. Düşük kalorili diyet uzun süre uygulandığında bağışıklık sistemi yıkılabiliyor.

YENİDEN KİLO ALMAK
Diyet yaptıktan sonra yeniden kilo alınmasının en önemli nedeni nedir?
Diyetin ve zayıflamanın kısa vadeli bir olay olarak görülmesi. Çünkü zayıflama diye bir olay yok; sadece kilo kaybı ve bunun korunması var aslında. Kilo kaybından sonra uzun süreli bir efor yapamadıkları için bu başarısızlık olarak görülür. Diyetin kısa vadeli olarak görülmesi problemdir.

Diyetle istenen kiloya indikten sonra nasıl bir beslenme modeli izlenmeli ki artık kilo alınmasın?
Akdeniz diyeti seçilebilir. Ama günlük harcanan kalorinin harcanan kaloriye eşitlenebilir. Spor alışkanlığına devam etmek gerekli. Bir yaşam biçimi olarak benimsenmeli.

Gece yemek yemeyi tamamen kesmek mi gerekli?
Yaşam kalitesine uymuyorsa yapamazsınız, bunun içine yemek saatlerinin önemine dair hiçbir bilimsel veri yok. Günlük kalori önem taşıyor. Yaşamına uymuyorsa o diyete uyamaz. Geç yatan bir insan en son yemeği altıda yedide yerse bu diyeti sürdüremez. Kişinin yaşam biçimine göre bu diyetleri değiştirmek gerekli. Sabah öğlene kadar uyumayı seven bir kişiye sabah kahvaltı yaptırmanın anlamı yok. Yaşamına göre en sağlıklı nasıl beslenir bunu bulmak gerekli. O nedenle de diyetleri bireyselleştirmek gerekiyor.

GEBELER DİKKAT ETMELİ
Diyet için mutlaka diyetisyene mi gitmek gerekiyor?
Sağlıklı beslenmenin kuralları aslında basittir. Özellikle kaçınılması gereken şey katı yağlar, basit şeker, nişasta protein kaynağı olarak da beyaz et işin sırrıdır. Akdeniz diyetinin yasak olduğu hiçbir grup yok. Ama yüksek karbonhidratlı diyetler, kan şekerini yükseltebilir. Ayrıca gebelerin 2 bin kalorinin altına inmemesi gerekli.