E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Uzmanlar, gerginlikten uzak bir yaşam kurmanın zorluğuna dikkat çekerek "Önemli olan baş edebilmeyi öğrenmek" diyor. Yoga, meditasyon, gevşeme teknikleri, solunum egzersizleri ve yürüyüş gibi yöntemler ise dayanıklılığı artırıyor

Profesör Doktor Ataman Tangör, "Stres hayatın her anında var. Yaşam belirsizliklerle dolu. Kimin, hangi stres faktöründen ne kadar etkileneceği de belli değil. Bazıları için yüksek stres kaynağı bir konu bazıları için önemli bile olmayabilir" diyor.

-Stres hayatın her anında var, ama bazıları bununla baş edebilirken bazıları yenik düşebiliyor. Aradaki farkı yaratan nedir?
Stresle karşılaştığında organizmanın verdiği ilk tepki alarm oluyor. "Tehlike var, dikkat" anlamına gelen bir sinyal veriyor vücut. Bazı hormonal seviyeler değişiyor. Örneğin adrenalin hormonu harekete geçiyor. Vücutta birçok tepkime başlıyor; nabız hızlanıyor, tansiyon yükseliyor, terleme ve gerginlik hissi ortaya çıkıyor. Bir süre sonra kişi genetik olarak da yatkınsa birtakım kronik hastalıklar, stresin de tetiklemesiyle ortaya çıkıyor. Ancak bazı kişiler, oluşan stresle başa çıkmayı bir şekilde başardıkları için alarm aşaması geçirilebiliyor ve uyum faslı başlıyor. Böylece organizma kendi ritmine dönüyor.



-Adrenalin heyecan hormonu olarak bilinir. Stres anında da salgılanıyor öyle mi?
Adrenalinin buradaki işlevi farklı. Stres anında salgılanması kötü değil aslında, bir nevi organizmayı korumaya yönelik bir şey. Streste bunun oluşması çok normal, çünkü vücut kendini hazırlıyor. Tehlike, vücudun uyum sağlayamaması ile ortaya çıkıyor. Uyum bozulduğu zaman ortaya çıkan tepkimelerle de artık hastalık başlıyor.

-Başedilemeyen stres sonucu en çok hangi hastalıklar ortaya çıkıyor?
Bunun en sık görülen şekli panik bozukluğu. Panik bozukluğu da psikosomatik hastalık grubuna giriyor. Bu hastalıkta dışarıdan gelen bir stres kaynağı yok ama kişi gecenin bir vakti uyanıyor; çarpıntı, fenalık hissi ve benzeri fiziksel şikayetler başlıyor. Burada görünen bir şey yok, çünkü organizma kendi iç stresini kendi yaratmış oluyor. Panik bozukluğunu özellikle yalnızlık korkusu tetikliyor. Hastalık aileden ayrılma, eşten ayrılma ve buna benzer ayrılmalar neticesinde dışarıdan gelen somut bir stres kaynağı ile ortaya çıkıyor. Ama hastalık bir kez oluştuktan sonra artık böyle bir şey olmasa da kişide belirtiler görülmeye başlıyor.

-Günümüzde hızlı yaşam koşulları, rekabet ortamı, tüketim toplumu değerleri yüzünden fazlaca stres yükleniyoruz.

En geçerli stresle başa çıkma yöntemleri neler?
Bunların en bilineni gevşeme yöntemleridir. Gevşeme yöntemleri kişinin kolayca öğrenebileceği ve kendi kendine en rahat uygulayabileceği yöntemlerdir. Ancak 3 ay kadar süren bir eğitim süreci gerektiriyor.

Kişi bu sürenin sonunda, öğrendikleriyle kendi beden işlevleri üzerinde hakimiyet kurabiliyor. Solunumunu, kalbini, baş boyun sistemini, mide barsak sistemini kontrol edebilir hale geliyor. Bu şekilde solunumunu, nabzını yavaşlatabiliyor. Öğrenmesi biraz zaman alan ve her gün yapılması gereken, bununla birlikte oldukça yararlı olan bir yöntem. Bunun daha basit olanları var. Progresive gevşeme yöntemleri olarak biliniyor. Bu daha basit bir sistem. Burada solunum egzersizleri de çok önemli. Bunlar adrenalin, yani gerginlik düzeyini azaltıyorlar. Bunların yanı sıra yoga ve meditasyon da işe yarayan yöntemler arasında yer alıyor.

-Grup terapileri etkili oluyor mu?
Çok stresli çalışılan ortamlarda grup terapileri yapılabiliyor. Grup terapilerinde kişinin karşılaştığı stres kaynakları ile daha kolay başa çıkması için birtakım yollar gösteriliyor. Bizde bu tür uygulamalar büyük firmalarda başlamış durumda. Mesai saati dışında işyerlerinde çalışanlara yönelik uygulanan bu terapilerle kişilere stresle başa çıkma yöntemleri öğretiliyor.

İlaçtan medet umarak hazıra konmayın

-Stresle başa çıkmada psikiyatrik ilaçların rolü nedir?

İlaçları çok tavsiye etmiyoruz. Stresle ilaçlarla başa çıkmaya çalışmak kolay yolu seçmek anlamına geliyor.

İlaç kişinin dışarıdan aldığı bir madde olduğu için kişi bu mücadelede kendi gücünü ve iradesini kullanmıyor. O zaman da bu maddeye bağımlı hale gelebiliyor. Tıpkı alkol gibi. Bu nedenle ilacı pek önermiyoruz. Kişilerin doğal yollar kullanarak stresle başa çıkması en sağlıklısı.

Hayatı "İş" olanlar risk altında

-Sinirli, titiz, mükemmeliyetçi özellikleriyle strese yenik düyen A tipi kişilik yapısındaki kişilerin toplumumuzdaki yaygınlığı nedir?

Çok yaygın. Rakam söylemek mümkün değil ama kalp damar polikliniklerini dolduran kalp ve yüksek tansiyon hastası kişilerin çoğu böyle. Bunların birçoğu aynı zamanda işten başını kaldırmayan insanlar. İşten başka bir şey düşünmek istemeyen, yapamayan, daha doğrusu yol bulamayan bu kişiler araya her ne kadar hobi ve eğlence sıkıştırsa da bunlar da işe yaramayabiliyor.

Hayatı sadece iş olan insanların sayısı oldukça fazla. Bu insanların hayatı sürekli gerginlik içinde geçiyor.

Evde otururken bile işi düşünüyor. Uykusu kaçıyor, işi dşünmeye devam ediyor. Böylesi bir bombardıman altında gevşeme fırsatı bulunamıyor. Hayatında keyif denen bir şey yok. Böyle bir insana bu yolların gösterilmesi gerekiyor. Örneğin grup terapileri çok etkin oluyor böyle durumlarda. Tatil bile bu kişiler için stres kaynağı oluyor.