E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Kadınlarda kansızlığın görülme oranlarının erkeklere oranla 5-10 kat daha fazla olmasının nedenleri; kadında demir depolarının az olması, aylık kayıplar, doğum esnasında bebeğe demir verilmesi, doğum ve hamilelik dönemindeki kayıplar gibi faktörlerin varlığıyla açıklanabilir.
Üreme çağındaki kadınların önemli bir kısmında demir eksikliğine bağlı olarak rastlanan kansızlık türü, çoğu durumda aşırı adet kanamasına bağlı olarak meydana gelen bir durum olmakla birlikte önlenmesi ve tedavisi en kolay olan kansızlık durumudur.

Kansızlık Nedir?
Kan temel olarak 2 bölümden oluşur. Birinci bölüm şekilli elemanlar denilen akyuvar, alyuvar gibi hücreler, ikinci kısım ise bu şekilli elemanları taşıyan sıvı yani plazmadır. Alyuvarların plazmaya yüzdesine hematokrit adı verilir. Normalde hematokrit %38-45 arasındadır. Yani kanın %38-45i şekilli elemanlar geri kalanı ise plazma tarafından oluşturulmaktadır. Alyuvarlar kanda oksijen taşırlar ve belirli bir düzende çalışabilmelerini sürdürebilmek için düzenli olarak üretilmeleri, gerekli sayıya ulaşmaları gerekmektedir. Yaşlanan hücreler dalak tarafından devre dışı bırakılırken kemik iliğinde yapılan yeni hücreler kana verilir. Alyuvarların oksijen taşıyabilmeleri için hücrelerin içinde hemoglobin bulunur. Demir, hemoglobinin ana yapısında bulunan bir elementtir. Doğada metal olarak bulunan bu element vücutta üretilemediğinden besinlerle dışardan alınması zorunludur.



Besinlerle alınan demir sindirim sisteminden kana geçtiğinde bazı taşıyıcılar tarafından alınarak alyuvarların üretildiği kemik iliğine taşınır. İhtiyaç fazlası çeşitli organlarda depolanır. Günlük ihtiyacın besinlerle karşılanamadığı durumlarda bu depolardan faydalanılır.
Günlük alım yetersiz olduğunda veya ihtiyaç fazlasında depoların tükenmesiyle alyuvarlar üretimi aksamaya başlar. Eğer kişi diet ya da ilaçlar ile yeteri kadar demir almıyor ise kansızlık ortaya çıkar.

Üretimin aksamasıyla hissedilen alyuvar eksikliği ilk başlarda vücudun aldığı çeşitli önlemlerle hissedilmeden giderilmeye çalışılır. Önlemler de yetersiz kaldığında 'kansızlık' yani demir eksikliğinden kaynaklanan anemi; alyuvar üretiminin yetersiz kalmasıyla vücutta çeşitli belirtiler vermeye başlar.

Belirtiler
Pekçok kişi anemik olduğunun farkında değildir. Anemi yavaş yavaş geliştiğinde vücut bu duruma tolerans geliştirir. Anemi sıklıkla yapılan rutin incelemeler sırasında farkedilir. En sık karşılaşılan belirtiler :

Halsizlik, çabuk yorulma
(Her ne kadar kalp ve akciğerler dokunun ihtiyacını karşılamak için normalden fazla yorulsalar da vücudun oksijen ihtiyacını karşılamak için yetersiz kalmaktadırlar. Bu durum halsizlik, güçsüzlük gibi belirtilere neden olur.)
Soluk görünüm
(Cilde sağlıklı rengini veren cilt altında bulunan kılcal damarlardır. Kansızlık durumunda cilt rengi kansızlığın şiddetine bağlı olarak solgunlaşır.)

Çarpıntı
(Kanın hacmi azaldığı için kalp organlara yeterli miktarda kan dağıtımı yapabilmek için daha çok çalışmaya başlar. Nabız artar, kalp bu aşırı aktivite yüzünden yorulmaktadır ve düzensiz atarak çarpıntılara neden olabilir.)
Merdiven çıkma, yürüyüş gibi aktivitelerde hemen yorulma ve nefes nefese kalma, nefes darlığı
(Kalbin yaptığı fazla devirle birlikte gereğinden fazla çalışmaya başlayan akciğerler nefes darlığına sebep olabilir.)
Başdönmesi, baygınlık
Başağrısı
Tırnak diplerinin soluklaşması
Sarılık (nadir)
Karın ağrısı (nadir)
Vücut ısısının kontrolünde kanın işlevleri son derece önemlidir. Kanı az olan kişiler bu nedenle daha çok üşürler.

Bu belirtilerin büyük bir kısmının hamileliğin erken döneminde de normalde görülebilen yakınmalar olduğu gözden kaçırılmamalıdır.

Tanı
Demir eksikliğine bağlı kansızlığın tanısı kolaydır. Kan sayımında hemoglobin ve hematokrit değerlerinin normalin altına inmiş olması ve alyuvarların ortalama büyüklüklerinin azalmış olması demir eksikliği anemisi tanısı için yeterlidir:

Tedavi
Kansızlık kalbin gereksiz yere çalışmasına ve dokuların oksijen ihtiyacının tam olarak karşılanamamasına neden olan bir durum olduğundan mutlaka tedavi edilmesi gereken bir durumdur.

Demir eksikliğine bağlı kansızlığın tedavisinde tedavi demir kaybını durdurmayı amaçlar. Özellikle üreme çağındaki kadınlarda birçok sebebe bağlı olarak yaşanabilen yoğun adet kanamaları tedavi edildiğinde kansızlık kısa zamanda düzelecektir. Adet kanamalarının azaltılmasına ek olarak boşalan demir depolarının yeniden yeterli seviyelere ulaşması için ağızdan alınan tablet veya şuruplar, bazı durumlarda enjeksiyon yoluyla yapılan demir takviyesi kansızlığın giderilmesini daha da hızlandırır.

Önlem
Demir içeriği yüksek olan besinlerin düzenli olarak tüketilmesi (koyu yapraklı sebzeler)
Yeterli miktarda folik asit içeren besinlerin tüketilmesi
Yeterli miktarda C vitamini alınması (C vitamini demirin bağırsaklardan daha kolay emilmesini sağlar)
Çay, demir emilmesini engelleyen maddeler içerdiğinden genel olarak çok çay içme alışkanlığından vaz geçilmesi

Kaynak:Evylady