E-posta 18.06.2010'de eklendi.

Prof. Dr. Erdem Yeşilada'nın yazısı:

İlkbahar geldi. Şüphesiz herkesin bahardan beklentileri farklı; geçen hafta sonu sahil yolu mangal yapanlar ile doluydu. Beni ilkbaharda doğada rengarenk açan çiçeklerin coşkusu ilgilendiriyor. İnsan içine bir canlılık, bir neş’e dolduğunu hissediyor. Soğuk kış günlerinden sonra doğa ile başbaşa kalabilmek güzel bir duygu; tabii henüz bir bina dikilmemiş alan bulabilirseniz! Acaba bitkilerin bu güzel görüntüleri ve kokuları ile hissettiğimiz olumlu duygular tamamen psikolojik mi?

GARDENYA VE KARANFİL

Yapılan çalışmalar, kokulu bitkilerin etkilerinin sadece psikolojik olmadığını, fizyolojik, davranış ve algılama yetenekleri üzerinde de doğrudan etkileri bulunduğunu ortaya koyuyor. Bir çiçeği kokladığımızda, burun içerisindeki mukus içerisinde çözünerek ve akciğerlerde bronşiollerden kana karışarak vücutta bazı genel etkiler sağlamaktadır. Çiçek kokularının limbik sisteme etki ederek bilhassa kavrama ve algılama yeteneğini etkilediğini ortaya koyan çeşitli yayınlar var. Mesela, gardenya bitkisi koklayanlarda sosyal davranışın geliştiği ve kişinin çekiciliğini arttığı, karanfilin canlı renginin yanı sıra gül ve leylak kokusu sıkılması ile müşterinin daha fazla ilgisini çektiği tespit edilmiş.



Çiçeklerin sadece kokusu değil, görüntüsü-nün de insan davranış ve algılamasında olumlu etkileri bulunuyor. Mesela, insanların çalıştığı yerlerin insan sağlığı bakımından önemini ortaya koyan bir çalışmada, bir serada çalışanların bir eğitim kurumunda çalışanlara göre stres seviyelerinin oldukça düşük olduğu, yüksek tansiyon riskinin azaldığı ve nabızlarının oldukça düşük olduğu belirlenmiş. Aynı durum öğrencilerin kapasitesi bakımından da önemli. Doğa ve çiçek görüntülerinin üniversite yurtlarında kalan öğrencilerin çalışırken dikkatini ve algılamasını artırdığı bildiriliyor. Bayan üniversite öğrencileri üzerinde yürütülen bir çalışmada, kırmızı çiçekli sardunya çiçeklerinin beta-beyin dalgalarının etkisini azaltarak stresi azalttığı gözlenmiş.

ÖĞRENMEYİ ETKİLİYOR

Hafta içinde literatürlerimi karıştırırken yukarıdaki başlığa sahip bir çalışma ve sonuçları dikkatimi çekti. Lavanta kokusunun taşıdığı uçucu yağa bağlı olarak bilhassa rahatlatıcı ve yatıştırıcı etkilerinin yanı sıra virüs, bakteri, fungus gibi mikroorganizmalara karşı etkili olduğu bilinmektedir. Bir çalışmada demans hastalarına lavanta koklatılması ile daha uzun süre uyutulabildiği tespit edilmiş. Lavanta çiçeği veya lavanta yağı koklatılan kadınların alfa-beyin dalgalarında artış ve beta-beyin dalgalarında azalmaya bağlı olarak stresin hafiflediği belirlenmiş. Aynı araştırıcı grup, daha sonra yaptıkları bir çalışmada ise, lavanta kokusu ve çiçek arajmanının üniversite öğrencilerinde zihinsel metamatik çözümü üzerindeki etkisini incelemiş. İlginç değil mi?

LAVANTA DA ÇOK ETKİLİ

Herhangi bir çiçek alerjisi olmayan 34 bayan ve 32 erkek üniversite öğrencisi üzerinde yürütülen çalışmada, deney materyali dört gruba ayrılarak uygulanmış: (1) Masa üzerine beyaz vazo içerisinde kokusu olmayan ya da çok az olan çeşitli renklerde bitkilerden (karanfil, krizantem, eğrelti vd.) hazırlanmış çiçek arajmanı, (2) Saf lavanta yağı (Lavandula angustifolia) odaya püskürteç ile sıkılmış, (3) Hem koku hem de çiçek aranjmanı birlikte, (4) Kontrol grubu olarak masa üzeri boş bırakılmış ve odaya koku sıkılmamış. Öğrenciler gelişigüzel şekilde dört gruba ayrılarak dört hafta boyunca haftanın dört günü, sırasıyla, her bir uygulama yapılmış. Çalışmanın tüm ayrıntıları ince ince tasarlanmış ama burada bunları açıklamaya gerek yok sanırım. Değerlendirme her uygulama sürecinde her öğrenciye üç rakamlı sayılar yedi saniye süre ile gösterilerek bir dakika içerisinde zihinden birbirlerinden çıkararak sonucu yazmaları istenmiş ve hesaplama süresi ve doğru hesaplama yüzdesi kaydedilmiş.

Sonuçta, lavanta kokusunun bayan öğrencilerin hesaplama hızı ve doğru hesaplama yüzdesini artırdığı, buna karşılık çiçek aranjmanının sadece doğru hesaplama yüzdesini gelişirdiği gözlenmiş. Erkek öğrencilerde ise çiçek aranjmanı doğru hesaplama yüzdesini geliştirmiş. Diğer taraftan, çiçek aranjmanı ve kokunun birlikte uygulanması ile algılama potansiyelleri üzerinde olumlu bir katkısı gözlenmemiş.

Malum, yoğun bir sınav sürecine girdiğimiz bu günlerde, öğrencilerin performansını artırmak için çeşitli destekleyici ilaçların haricinde, ‘abartmadan’ çalışma ortamında yaratılacak bu tip değişikliklerin başarı şansını artıracağına inanıyorum. Hayat bir yarış ve bu yarışta ‘bir saliselik fark’ bile fark yaratabiliyor.

Star