E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Dr. Pınar Dayanıklı Amerikan Hastanesi'nde yeni kurulan Gelişim Nörolojisi Kliniği'nde ailelere çocukların sağlıklı fiziksel ve zihinsel gelişimi konusunda destek veriyor. Dr. Dayanıklı, buradaki çalışmalarından yola çıkarak IQ'su yüksek çocuk yetiştirmek için neler yapılması gerektiğini anlattı...

* Tüm bebekler aynı hızla mı gelişir?
Beklenen yaşa uygun gelişimi göstermeyen bebekler dikkatle izlenmesi gereken bir gruptur. Tüm bebekler aynı hızla gelişmeyebilirler. Güldükleri, oturdukları süreçler, yürüme ve konuşma zamanları, ikiz kardeşler arasında bile farklılıklar gösterebilir. Periyodik değerlendirmelerde hep bir kademe ileri giden çocuklarda çok ciddi bir sorun çıkmazken, gelişiminde duraklama yaşayan, geri giden ya da asla olması gereken noktayı yakalamayan bebeklerin farklı bir mercek altında incelenmeleri gerekir.

* Zihinsel sorunlar çocukluk döneminde giderilip, bebeğin ileride sağlıklı bir genç olması sağlanabilir mi?


Beyin plastik gibi yani; şekil alabilir bir organdır. Erken dönemde saptanan zihinsel ve davranışsal aksaklıklar zamanında müdahaleyle daha büyük sorunlara dönüşmeden halledilebilir.

* Aile yapısı çocukların IQ'sunu etkiler mi?
Çocukların gelişim sürecinde ailenin sosyal yapısı çok büyük önem taşır. Düzenli ve nitelikli sağlık kontrolleri ile sorunların daha erken saptanmasına ve gereken tedavinin erken başlanmasına bağlı olarak, istenmeyen sonuçlar önemli ölçüde azaltılabilir. Eğitimli, sosyoekonomik düzeyi iyi ailelerin çocuklarında düşünce ve davranış bozukluklarına rastlanma olasılığı daha düşüktür.

* Hangi bebekler zihinsel olarak riskli gruba girer ve daha sıkı takip gerektirirler?
Yoğun bakıma girmiş bebekler, solunum sıkıntısı yaşamış olanlar, ağır sarılık geçirmiş olanlar, kan değişimi yapılan bebekler, ağır enfeksiyon, özellikle menenjit geçirmiş bebekler riskli gruptadır. Beyin hasarı olan veya havale geçiren bebeklerin nörolojik gelişimi izlenmelidir.

* Erken doğan bebekler nörolojik olarak neden risklidir?
Bir buçuk kilonun altında doğan bebeklerin dil, sosyal davranış ve motor hareketlerde gecikme olasılığı normal tartıda doğanlara nazaran iki kat fazladır. Özellikle 1000 gramın altında doğan bebeklerde bu oran üç katına çıkar. Görme, işitme sorunlarının rastlanma olasılığı ise üç-dört kat fazladır. Okulda başarısızlık, düşünme ve algılama bozuklukları, sınıf tekrarı ve davranış bozuklukları da sık rastlanabilen sorunlardır. ABD ve Avrupa'da yapılan geniş araştırmalarda, sekiz yaşına dek incelenen prematüre (zamanından erken doğan) bebeklerin yarıdan fazlasının özel eğitim ihtiyacı içinde olduğu, beşte birine yakın bir grubun da sınıfı en az bir kez tekrarladığı gözlenmektedir.

AİLE İYİ BİR GÖZLEMCİ OLMALI
* Bebeğin başı önemli ipucu verir mi?
Bebeğin nörolojik muayenesi baş büyümesinin değerlendirilmesiyle başlar. Baş çevresinin yavaş artması, beyin gelişimini etkileyeceği gibi, normalin üstünde artış da çeşitli hastalıkların habercisi olabilir. İkinci önemli değerlendirme nörolojik gelişimdir. Prematürelik derecesi arttıkça, bebeğin yaşına uygun performans göstermesi o kadar zorlaşır. Bir başka deyişle, prematüreden ancak doldurduğu hafta kadar gelişim beklenmelidir. 26 haftalık doğan ve dört aylık olan bir bebek, gerçekte ancak 42-43 haftalık olmuştur; yani yaklaşık bir aylık bebeğin kas-motor gücüne ve ince hareket yeteneğine sahip olacaktır. Yaşıtlarıyla arasındaki bu üç ayı bulan fark, ancak iki yaş civarında kapanır. Ailelerin bu konuda bilinçlendirilmeleri ve beklentilerinin doğru seviyelere çekilmesi çok önemlidir. Prematüre bebek sahibi olan anne babaların, bebeklerinin gelişimiyle ilgili endişeleri uzun süre azalmayabilir. 40. haftasına ulaşan bir bebekte kol ve bacaklarda gerginlik, tutamama, ses ve ışığa yanıtın az olması, emmede yavaşlık nöromotor sağlık sorunlarının habercileri olabilir.

Kaynak:Sabah