E-posta 10.12.2012'de eklendi.

Doğanın insan oğluna armağanı olan zeytinyağı Akdeniz mutfağının vazgeçilmezleri arasındadır. Özellikle Akdeniz tipi beslenmenin, koroner hastalıklarını önleyici, depresyon ve mod üzerine olumlu etkisini ortaya koyan pek çok çalışma yapılmıştır.

Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi “FDA” zeytinyağı kullanımını teşvik edecek bir duyuru yapmış, daha sonra bu duyuruyu Kanada ve Avrupa Birliği de benimsemiştir. Günlük kalori miktarını arttırmadan, diğer yağlar yerine günlük 23 gr zeytinyağı kullanımının kardiyovasküler hastalıklar riskini azaltabileceğini belirtilmiştir. Zeytinyağının kardiyovasküler sistem üzerindeki koruyucu etkisi zeytinyağında %55-81 oranında bulunan tekli doymamış yağ asidi olan oleik asitin etkilerine bağlanmaktadır.

Zeytinyağının kronik karaciğer ve kron olarak bilinen bağırsak hastalıklarından korunmada etkili olduğu ve bu etkininde yapısında bulunan oleik asitten kaynaklandığı bilinmektedir.



Zeytinyağınca zengin bir diyetin kanda pıhtı formunun oluşumunu önlediği, toplam kan kolesterolü , LDL- kolesterol ve trigliserit seviyesini düşürdüğü kanıtlanmıştır.
Zeytinyağının %2-3’lük kısmını oluşturan minör bileşenlerinin sağlık üzerine oldukça önemli etkilerinin olduğu saptanmıştır.

Fenolik bileşenler serbest radikal bağlayıcı olarak insan sağlığı açısından önemlidir. Fenolik bileşence zengin zeytinyağı içeren bir diyet ile hücrelerin oksidasyona direnç gösterdiği ve yaşlanmanın geciktiği kanıtlanmıştır. Fenolik bileşenler ayrıca LDL’ nin in vitro oksidasyonunu engeller ve ateroskleroz gelişme riskini azaltır. Fenollerin antioksidan özelliklerinin yanı sıra anti-inflamatuar özellikleri de vardır.

Tokoferoller beslenmede “E vitamini” olarak önemli bir role sahiptir. Kuvvetli antioksidan maddelerdir, kanser ve ateroskleroz gibi, serbest radikal hasarı ile oluşan dejeneratif hastalıklara karşı koruyucudurlar. Damar sertliğini ve tıkanmalarını engeller. Cildi güzelleştirir. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Göz sağlığı için hayati önem taşır. Ayrıca E vitamininin üreme fonksiyonlarında da önemli rolü vardır. Zeytinyağı, fetusun gelişiminde önemi olan E vitaminin sağlanmasında ve doğar doğmaz oksijene uyum sağlamaya çalışan bebeklerin bu dönemdeki oksidatif reaksiyonlarını önlemede anahtar bir role sahiptir.

Beta karoten A vitamininin öncül maddesidir. A vitamini göz problemlerini ve körlüğü önler. Bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek cilt sorunlarını engeller. Ayrıca sindirim sisteminde oluşan ülseri tedavi eder; soğuk algınlığına ve böbreklerde, mesanede, akciğerlerde ve mukus zarlarında enfeksiyonlara karşı vücudu korur.


Triterpen alkoller vücutta kolesterol emilimini azaltan maddeler olarak biyolojik öneme sahiptir.


Skualen zeytinyağının minör bileşenlerinden olan ve sızma zeytinyağında 400-450 mg/100gr civarında bulunan skualenin anti-kanser etikerli gösterdiği; meme ve prostat kanserine karşı koruyucu etkisinin olduğu bilinmektedir. Kimyasallar ile oluşan deri, kolon ve akciğer kanserine karşı etkilidir. Deri yüzeyindeki reaktif oksijen türlerini zararsız hale getirir. Göz sağlığı için, özellikle de retinada gece görüşü için gerekli olan hücreler için skualenin önemli olduğu düşünülmektedir.

Sterollerin zeytinyağındaki varlığı ve miktarı yağın hangi yöreden geldiği ve saflığı hakkında bilgi verir. En önemli biyolojik etkisi serum kolesterol düzeyini azaltmasıdır. Zeytinyağındaki sterollerin anti-tümoral etkileri olduğu bilinmektedir. Ayrıca bitkisel sterollerin prostat kanseri hücrelerinde apoptozu indükleme etkisi, iyi huylu prostat büyümesi tedavisinde etkinlik, mide kanserinden koruyucu etki, kolon ve meme kanseri hücrelerinin gelişimini önleyici etkileri vardır.



Beslenmede kanserin oluşumuna etki eden en önemli şeyin yağ olduğu ancak bu özelliğin tüketilen yağ miktarından değil yağın çeşidinden kaynaklandığı saptanmıştır. Ancak özellikle Akdeniz tipi beslenmenin yoğun hakim olduğu modern toplumlarda beslenmeden kaynaklanan kanser vakalarına daha az rastlandığı belirlenmiştir.

Kaynak: Keskinoğlu Ravika Zeytinyağı