E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Normal solunum, burundan yapılır. Kişi, burundan nefes almalı ve vermelidir. Spor yaparken, koşarken alınan hava yetmezse ağız da solunuma katılabilir.

Burun tıkanıklığı, en sık karşılaşılan şikayetlerden biridir. Bir an için burnunuzu elinizle tıkarsanız, bu şikayetin, yaşam kalitesini nasıl azalttığını ve sıkıntı yarattığını anlayabilirsiniz.

Bazı kişiler, burun tıkanıklığından çok rahatsız olmazlar ve önem vermezler. Fakat burnun, solunan havayı temizlemek, nemlendirmek, koku ve tat alımına yardımcı olmak gibi çok önemli görevleri vardır.

Burun, içerisinde bir duvarla tam iki bölmeye ayrılmıştır. Her yüz insandan sekseni aynı anda burnunun iki tarafından da nefes alamaz. Bu, normal fizyolojik bir olaydır. Burunda "konka" denilen, şişen ve inen yapılar vardır. Bunlar dönüşümlü olarak şişer ve inerler, böylece bir tarafın, bir süre dinlenmesi sağlanır. Birçok insan, bunun farkına varmaz. Burun solunumuna çok dikkat eden veya bu işlemin abartılı bir şekilde gerçekleştiği kişiler, farkına varırlar.



Burun tıkanıklığının dört ana sebebi vardır. Bunlar tek başlarına burun tıkanıklığı yapabilecekleri gibi aynı insanda, birlikte de bulunabilir.

Enfeksiyonlar: Her normal insan yılda iki veya üç defa nezle, grip olur; bu sayı, çocuklarda daha fazladır, yaş ilerledikçe, vücut savunması geliştikçe azalır. Basit soğuk algınlığı, birçok virüs tarafından oluşturulabilir. Birçoğu, mikrobun, elden buruna geçmesi ile olur, bir kısmı havadan da geçer. Virüs, burun içine yerleştikten sonra, burnu döşeyen dokuda şişlik olur, akıntı koyulaşır ve burunda tıkanıklık gelişir.

Virüs enfeksiyonlarında virüsleri ortadan kaldırabilecek etkili bir tedavi olmadığından hedef şikayetlerin ortadan kaldırılmasıdır örneğin burun açıcı, burun akıntısını seyreltici ilaçlar kullanılabilir. Fakat nezle, kişinin direncini zayıflattığı için, arkasından bakteriyel, antibiyotiğe ihtiyaç duyulan, ateşli, sarı, yeşil burun akıntılı dönem gelebilir. Bu durumda doktora müracaat etmek gerekir.

Akut sinüs enfeksiyonlarında, burun tıkanıklığı ve koyu burun akıntısı olur. İltihaplanan sinüsün yerine göre, yanak, üst dişler, gözlerin arkasında veya arasında, alında ağrı ve hassasiyet hissedilebilir.

Kronik sinüs enfeksiyonlarında, sıklıkla burun tıkanıklığı, burun ve geniz akıntısı olur; ağrıdan ziyade, yüzde basınç hissi görülür. Bazı kişilerde, burunda polipler (et gibi büyümeler) görülebilir. Enfeksiyon akciğerlere ilerleyerek kronik öksürük, bronşit ve astım oluşturabilir. Akut sinüzitler, genellikle antibiyotikle iyileşir; kronik sinüzitlerde operasyon gerekir.

Yapısal Sebepler: Burun içini ikiye ayıran bir duvar olduğundan bahsetmiştik. Gerek bu duvarın eğriliği, gerekse burun yapısının dışarıdan da belli olan eğriliği, burnun bir veya her iki tarafında, hava geçişini azaltabilir. Bu eğrilikler, çoğunlukla çocuklukta olan bir darbe, kaza ile ilgilidir. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, her on çocuktan birinde, doğum esnasında burunda önemli bir hasar meydana gelmektedir. Ayrıca, burun içinde sırayla şişip inen "konka" denilen yapılar da değişik hastalıklarda uzun süreli veya sürekli şişerek veya yapıları bozularak burun tıkanıklığına yol açabilir. Bu durumlar, burun tıkanıklığının yanında, burun akıntısının yönünü etkileyerek, hastalıkların uzun sürmesi veya süreklilik kazanmasına sebep olabilir. Kronik sinüzitin bir sebebi de budur.

Bu mekanik olayların tedavisi cerrahidir. Burun içinden yapılan operasyonlarla, bu eğrilikler düzeltilir.

Çocuklarda sık görülen bir durum olan büyük "geniz etleri" de burun tıkanıklığına yol açar. Geniz eti, aynen bademcik yapısında olup, çocuğun burnunun arkasında yer alır. Eğer bu doku, normalden büyükse veya çocuğun geniz yapısı dar ve küçükse, geniz eti, burun arkasını tıkayarak, havayolunu kapatır. Enfeksiyonlarda, burun eti aynen bademcik gibi şişerek, çocuğun burnunu tıkar, ağzından nefes almasına yol açar. Ağızdan nefes almak çocukta, horlamaya, sıkıntılı ve terli uyumaya, diş çürüklerine, ağız ve çene yapısının bozuk gelişmesine sebep olur. Çocuktaki burun tıkanıklığının sebebi geniz eti ise ve bu tıkanıklık sürekli bir hâl almış veya çocuğun kulak problemlerine yol açmışsa, çıkartılması gerekir. Operasyon, ağız içerisinden, ameliyathanede gerçekleştirilir. Daha geniş ameliyat bilgileri için ilgili formlarımıza başvurmanız gerekmektedir.

Burun tümörleri ve burunda yabancı cisimler de bu kategoride sayılırlar. Çocuklar burunlarına, nohut, bezelye, çekirdek, oyuncak, düğme, iğne gibi cisimler sokabilirler. Uzun süren ve tedavi edilemeyen tek taraflı, kötü kokulu burun akıntısı olduğunda akla bu yabancı cisimler olabileceği gelmelidir ve kulak burun boğaz uzmanına başvurulmalıdır.

Alerji: Alerji, vücudun yabancı cisimlere karşı normalden fazla reaksiyon göstermesidir. Burun, alerjik şikayetlerin ortaya çıktığı en önemli organlardan biridir. Kişi, alerjik olduğu maddelerle karşılaştığı zaman, burun akıntısı, burunda tıkanıklık, hapşırma, burun kaşıntısı gibi birçok rahatsızlık olur. Alerjik maddeler, havada bulunan, gözle görülemeyen maddelerden, yiyeceklere kadar çok geniş bir yelpaze içerisinde olabilirler. Bu rahatsızlığın en etkili tedavisi, alerjik olunan maddeden uzak durmaktır. Fakat bu, bazen mümkün değildir. Böyle durumlarda, ilaç ve aşı, tedavi seçenekleridir.

"Antihistaminik"ler, burundaki şişliği önleyici "dekonjestan" ilaçlar ve kortizonlar kullanılır. Hamilelerde, bütün bu ilaç kullanımlarında, hekime danışılmalıdır.

Antihistaminik ilaçların çoğu kişiye uyku hissi verir ve reflekslerini azaltır. Onun için bu ilaçları kullanmadan önce, özellikleri hekime sorulmalı ve uyku veriyorsa araba veya dikkat gerektiren makineler kullanılmamalıdır.

Dekonjestan ilaçlar kullanılırken, kişinin yüksek tansiyonu, göz tansiyonu, düzensiz kalp atışları, idrar yapmada zorluğu olmamasına dikkat edilmelidir.

Kortizon, gerek burun spreyi, gerekse ağızdan veya enjeksiyon şeklinde kullanılır. Değişik yan etkileri olan bu ilaçların, nasıl kullanılacağı hekimler tarafından detaylı şekilde tarif edilir ve kullananlar, mutlaka düzenli olarak hekim kontrolünde olmalıdırlar.

Alerji aşıları da uygun ve düzenli olarak uygulanırsa, yüksek oranda başarılı olurlar.

Alerjik hastalar, daha sık sinüzit olurlar. Bu rahatsızlık da uygun şekilde tedavi edilir.

Vazomotor Rinit: "Rinit", burun içini döşeyen dokunun şişmesi, akıntının artmasına verilen tıbbi isimdir. Burun içerisinde, çok zengin damarsal yapılar içeren ve gün boyunca şişip inerek burundan nefes almayı düzenleyen "konka" denilen yapılar vardır. Halk arasında bunlara "burun eti" denir. Her iki burun tarafında üçer adet bulunurlar. Alerji ve enfeksiyon durumlarında, kanla dolarak şişer ve burun tıkanıklığına yol açarlar.

Alerjik yapıya sahip olmayan ve enfeksiyon geçirmeyen kişilerde bile, hava ısısının değişmesiyle, uçucu gaz olarak boya, sigara, kimyasal maddeler (benzin gibi), soğuk havada, hava kirliliğinde, parfüm etkisinde ve burun duvarının eğriliğinde, psikolojik streslerde, yetersiz tiroid bezi fonksiyonunda, hamilelikte, bazı tansiyon ilaçları ve burun açıcı damlaların fazla veya uzun süreli kullanımında burun tıkanıklığı olur. Sebebe bağlı olarak, ilaç ve cerrahi tedavi yolları mevcuttur.

Rahatsızlığın erken evrelerinde, burun tıkanıklığı geçici ve geri dönüşümlüdür. Yani, tıkanıklığa sebep olan rahatsızlık düzeltilirse, durum düzelir. Ne var ki bu durum, damarların elastikiyetini bozacak kadar uzun sürebilir. Bu yapılar, bacaklarda görülen varis denilen kalınlaşmış ve kendiliğinden kasılarak daralma özelliğini yitirmiş damarlar gibidir. Sırtüstü uzanıldığında şişerler, kişi hangi tarafının üzerine yatarsa, o taraf burnu tıkanır. Tıkanıklık, çoğunlukla uykuyu bozar. Bu yüzden hastalar, birkaç yastık kullanarak, yüksekte yatmayı tercih ederler. Operasyon yapılarak uzun süren, belirli bir rahatlama sağlanabilir.