E-posta 15.10.2009'de eklendi.

İş yerindeki ergonomik olmayan koşullar, hatalı oturma ve çalışma alışkanlıkları ciddi sorunlara zemin oluşturabilir.

Masa başında saatlerce çalıştığınızda, bilgisayarda ara vermeden uzun süre yazı yazdığınızda yaşadığınız sağlık sorunlarını bir düşünün. Yanıtınızın baş, boyun, sırt ya da bel ağrısı olma ihtimali oldukça yüksektir.

Gerçekten de boyun ağrısı, sırt ağrısı, bel ağrısı iş dünyasının değişik sektörlerinde çalışan birçok insanın en fazla şikayet ettiği sağlık sorunları arasında başı çekmektedir. Araştırmalar, kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarının çalışan insanlar arasında fonksiyonel kısıtlılıklara yol açan en önemli etken olduğunu göstermektedir. Amerika’da yılda onikimilyon insanın bu nedenle doktora başvurduğu belirtilmektedir. Son yıllarda yumuşak doku ve eklemlerin travmatik bozukluklarında hızlı bir tırmanış görülmektedir. Bu sorunlar da daha çok üst ekstremitelerde ve bel bölgesinde olmaktadır. Yumuşak doku travmaları ağrı, hareket kısıtlanması, doku şişliği (ödem) ve travmanın şiddetine göre ciltte renk değişikliğiyle ortaya çımaktadır .



Duruş bozukluğu
Hatalı oturma ve yazı yazma öncelikle duruş bozukluğuna zemin oluşturmaktadır. Vücudun en az enerji sarf ederek maksimal düzeyde performans göstermesini sağlayan duruş biçimine normal veya iyi postür adı verilir. Burada kas, tendon ve eklemlere düşen yük minimaldir. Duruş bozuklukları bel, boyun, baş ve eklem ağrılarının ortaya çıkmasına neden olur. Zamanında önlem alınmazsa, bulgular kronikleşerek kalıcı ve ilerleyici seyir gösterir. Sonuçta sosyoekonomik yönden ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

Ergonominin önemi
Türkiye’de iş yerlerindeki koşulların yetersizliği, kaçak ve sigortasız işçi çalıştırılması ciddi sağlık sorunlarını da beraberinde getirebilmektedir. İş yaşamında yaşanan bu tip sağlık sorunlarında ergonomik koşulların ciddi bir rolü vardır. Ergonomiyi, insanın davranışsal ve biyolojik özelliklerini inceleyerek uygun yaşama ve çalışma ortamı yaratmayı amaçlayan bir bilim dalı olarak tarif etmek yerinde olacaktır. Bireyin sahip olduğu kapasitenin talip olduğu işi emniyetli bir şekilde yürütüp yürütemeyeceğini anlamak amacıyla ergonomik iş analizi yapılmalıdır. Bu analizin çalışanların nasıl bir işe yerleştirilmesi gerektiğini saptamada ve işe özgü travmatik yaralanmalardan korunmada büyük önemi vardır. İş ve meslek analizi yaparken analiz yapan kişinin mesleğin kompmentleri hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi olması gerekir. Gereken kompmentlerin sağlandığı 20 binden fazla iş için bir kaynak kitap mevcuttur. Bu kaynakta fiziksel aktiviteler 5 katagoride düzenlenmiştir. Katogeri düzenlerken aktivitenin ağırlığı ve tekrarı esas kriterler olarak alınmıştır. En iyi yöntem işin gerektirdiği kapasitenin yerinde ve uygulamalı olarak belirlenmesidir. Yalnız gözlemleme yetmez, ayrıca biyomekanik fizyolojik ve fiziksel analizler birlikte yapılarak sonuca varılmalıdır.

Sakatlanma ve yaralanmalar
İş yaşamında ortaya çıkan sağlık sorunlarının en önemlilerinden biri de sakatlanmalar ve yaralanmalardır. Bu tip problemlerde meslek sahibinin bilgi, deneyim, dayanıklılığı yanında kullanılan araç ve gereçlerin tasarımlarının hatalı olmaları da etkili olmaktadır. Ayrıca işçilerin değişik işlerde çalıştırılmaları, çalışma ortamının aydınlatma, hvalandırma, ısıtma ve temizliğinin yeterli olması kötü beslenme, gereğinden fazla çalıştırılma gibi faktörler de yaralanma ve sakatlanmalara zemin oluşturabilmektedir.

Çalışanlara ait sakatlanmaları önlenebilmesi için dikkat edilmesi gereken bir kısım faktörler vardır; Tekerlekli taşıyıcıların, kaldıraç sistemlerinin bulundurulması, işçilerin ergonomik prensipler göz önüne alınarak eğitilmesi, taşınacak veya kaldırılacak cisimlerin küçük parçalara ayrılarak ve belin dik tutularak kaldırılması gibi faktörlere özen gösterilmesi gerekmektedir. Gelişmiş ülkelerde işverenlere rehberlik yapan ergonomik kuruluşlar işçi sağlığına yönelik çalışmalar yürütmektedir. Travmatik bozukluklara neden olabilecek faktörleri ortadan kaldırmaya ve erken tanı ile ortaya çıkan sorunların fonksiyonel kısıtlılığa yol açmalarını önlemeye yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.

Neler yapılmalı?
İş verimini arttırmak ve yaşam düzeyini yükseltmek için iş verenlere ve çalışanlara büyük sorumluluklar düşmektedir. İş yeri ortamındaki aydınlatma, ısıtma, havalandırma ve temizleme gibi koşulların, verimi arttıracak biçimde düzenlenmesi gerekir. Ayrıca, işte kullanılan alet ve malzemelerin ergonomik prensiplere göre yapımı büyük önem taşır. Örneğin elle tutulacak bölgelerin kavranabilir büyüklükte olması, masa ve sandalyelerin postür bozukluğuna yol açmayacak şekilde tasarımı, bilgisayar ekranının optimum seviyede olması, işçilerin eldiven, gözlük gibi koruyucuları kullanması, tekrarlayıcı vibrasyonlardan kaçınılması gibi... Bütün bunların yanında işçinin eğitilmesi, birbiriyle olan dayanışmanın sağlanması, cesaretlendirilmesi, grup egzersizleri ve sportif aktivitelere önem verilerek fiziksel dayanıklılığın arttırılması hem kümülatif travmatik bozuklukların minimale indirilmesinde hem de iş veriminin artmasında önemli rol oynayacaktır.