E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Diş dostu olarak kabul edilen gıda maddelerinin başında proteinler geliyor, vücudun temel yapı taşını oluşturan bu maddeler dişlerin gelişimi açısından da mutlaka tüketilmeli

Diyelim uzun bir akşam yemeğindesiniz ve diş temizliği yapmanız imkansız. Yiyecek kalıntıları ve bakteriler dişlerinizi çürütmek için çoktan harekete geçmiş olmalılar. Peki size bu durumu bir parça peynirle durdurabileceğinizi söylesek ne dersiniz?

Diş Hekimi Akın Kuyumcu, "Yemeğin üzerine ağzınıza bir parça peynir atmak çürükle savaşmak için basit ama etkili bir tedbirdir. Fırçalama ve ağız temizleme şansınızın olmadığı bir ortamda yiyeceğiniz bir parça peynir ağzınızda asit ve şekerin yaratacağı zararlı ortamı 3-5 saatliğine nötralize eder" diyor.

ASİTLİ GIDALAR
- Diş sağlığımız için nasıl beslenmeliyiz?
Diş sağlığı için zararlı olarak nitelendirilen gıda madeleri şekerli ve asitli gıdalar ile dişler üzerine yapışıp kalan, kolay temizlenemeyen maddelerdir. Bu yiyeceklerden tamamen vazgeçmek gerekmez ancak belirli bir düzen içinde tüketmek diş çürüğünün önlenmesi için gereklidir. Bunun için,



* Şekerli, yapışkan ya da asitli gıdaları üç ana öğün içinde tüketin.

* Öğün aralarında elma ve havuç gibi sert olan ve dişleri temizleyip dişetine masaj yapacak gıdalar yiyin.

* Şekerli ve yapışkan gıdaları yedikten sonra dişlerinizi fırçalayın. Bu mümkün değilse ağzınızı su ile çalkalayın veya bir bardak su için.

- Günümüzde ne gibi besinler diş çürümelerini tetikliyor?
Eskiden insanlar sert gıdalarla beslendikleri için dişlerde doğal bir temizlik sağlanırdı. Günümüzde hazır gıda endüstrisinin gelişmesi ile çok tüketilen bisküvi, şeker, çikolata, kola gibi asit oluşturan yiyecekler günümüzde diş çürüğü artışının başlıca sorumluluları olarak kabul edilebilir.

- Diş dostu olarak kabul edebileceğimiz gıda maddeleri hangileridir?
Proteinler: Diş dostu olarak kabul edilen gıda maddelerinin başında proteinler gelir. Vücudumuzun temel yapı taşını oluşturan bu maddeler hem dişlerin gelişimi hem de sağlığı açısından da mutlaka tüketilmesi gereken gıda maddeleridir. Yüksek protein içeriğinin yanı sıra diş sağlığındaki önemi açısından peynir özellikle şekerli gıda tüketimi sonrası şiddetle tavsiye edilen bir besin.
Yer fıstığı: İçeriğindeki fosfat nedeniyle diş dostu olarak nitelendirilen bir besindir. Hem dişleri güçlendirir hem de çürüğe karşı korur.
Kepekli ekmek: Kepekli esmer ekmek diş sağlığı açısından son derece önemlidir. Sürekli olarak kepekli ekmek tüketenlerde, beyaz ekmek tüketenlere göre ağızda daha az bakteri oluştuğu gözlenmiştir.

BURUN TIKANIKLIĞI
- Çürük oluşumunda genetik yapının da rolü var mı?
Kişinin genetik yapısı ve tükürüğünün kıvamı da çürük oluşumunu doğrudan etkileyen faktörler. Tükürük, hem diş çürüğü hem de dişeti hastalıklarından korunmada çok doğal ve başarılı bir savunma mekanizmasıdır. Bazı bünyelerde tükürük salgılanması az, bazı bünyelerde çok olur. Ya da yeterli salgılanmasına rağmen tükürük çok yoğundur ve yoğunluktan dolayı ağız içinde mekanik temizleme işlemi yapamaz. Tükürüğün bu yapısı, içindeki koruyucu maddelerin ağzın her yanına yayılmasına izin vermez. Kişinin burnundan rahat nefes alamaması da diş çürümesini hızlandırır. Ağızdan nefes alınması sonucu oluşan sürekli ağız kuruluğu, önce diş eti rahatsızlıklarının ardından da diş çürüklerinin görülmesine yol açar.

- Dişlerimizi nasıl temizlemeliyiz?
Dişin aslında 5 yüzeyi var: Önü, arkası, altı ve iki yanı. Genellikle ön yüzeyin temizlendiğini, ancak dişin arkasının ve iki yanının ihmal edildiğini görüyoruz. Örneğin diş ipi kullanılmadığı zaman dişlerin iki yanı temizlenmemiş oluyor. Bu yüzden ara yüz çürükleri en çok rastladığımız çürükler. Çünkü kişi farkında olmadan burada çürükler oluşuyor. Daha sonra da dayanılmaz ağrılar başlıyor. Diş kayıpları en çok ara yüz çürüklerinden gelişiyor. Oysa düzenli diş ipi kullanımıyla bu çürükler önlenebilir.

- Diş ipini de günde iki kez mi kullanmalıyız?
İdeal olanı bu. Ancak imkan yoksa, günde bir kez akşam yatarken de kullanılabilir. Kişiler sıkça "hangi dişlerime ip kullanmalıyım, öndeki dişlerim için ip kullansam yeterli olur mu" diye soruyor. Amerikalı doktorların bir sözü var "hangi dişinizin ağzınızda kalmasını istiyorsanız o dişinizde diş ipi kullanın" derler. Hastalarımız arkalara ulaşmanın zor olduğundan yakınır. Ama el zamanla alışıyor ve buralara da diş ipiyle kolayca ulaşmak mümkün. Bir de diş ipi kullanılmaya başlandığında ilk bir kaç gün dişetlerinin kanaması, bir süredir ihmal edilmelerinin doğal bir sonucudur. Vazgeçmeyip devam ederseniz kanama bir kaç gün içinde kendiliğinden ortadan kalkar.

- Yoğun iş temposu bazen öğle yemeğinin atlanmasına neden olabiliyor. Bir şey yemesek de dişler günde üç kez fırçalanmalı mı?
Kesinlikle. Diyelim ki gece dişlerimizi fırçaladık ve bir şey yemeden yattık. Sabah kalktığımızda bakteri örtüsü dişlerimiz de dahil olmak üzere ağzımızda her yeri kaplamış olur. Günde üç defa fırçalamanın sırrı burada. Bu nedenle, "Bir şey yemedim fırçalamasam da olur" mantığıyla hareket etmemek gerekir. Dişler mutlaka günde 3 defa, hiç değilse sabah kahvaltıdan ve akşam yemekten sonra yatarken çok güzel fırçalanmalı. Bir de şu dikkatimizi çekiyor, kişi akşam yemeğinden sonra dişlerini fırçalıyor ve daha sonra çayını, meyvesini, kurabiyesini yiyor. Sonra da yatıyor. Oysa her şey yenip bittikten sonra dişler fırçalanmalı.

Ağrımasını beklemeyin
Ağızda çürük tek bir dişin, ağrı yapmasa bile ciddiye alınması gerektiğini belirten Diş Hekimi Akın Kuyumcu, "Maalesef ağrı tek gösterge gibi algılanıyor ama gerçekte öyle değil. Çürüğü bir hastalık olarak kabul ettiğimizde bu hastalığın gerçek zararı dişin oyulması ile mikropların dişin içine nüfus etmesidir. Kişide ağrı olmasa da bakteriler çürük sayesinde vücudumuza girecek bir yol bulurlar ve diş kanalı vasıtasıyla da kök ucuna gidip iltihap yaparlar. Bu bakteriler çürük sayesinde kalpten böbreklere kadar bir çok hayati organımıza ulaşma şansı elde eder. Dolayısıyla küçük ya da büyük, ağrı yapan veya yapmayan her çürük ciddiye alınmalı ve en kısa sürede tedavi edilmelidir" diyor.

Bol bol sakız çiğneyin
Diş çürükleri, daha çok koyu renklenmelerle birlikte görülen oyuklardır. Ağızdaki bakteri plağı, şekerli ve unlu yiyeceklerin artıklarıyla birleştiğinde asit oluşturur. Bu asit, dişin mineral dokusunu çözerek çürüğün başlamasına neden olur. Beslenmelerinde unlu ve şekerli yiyeceklere ağırlık verenler ve içme sularında flor oranı düşük olanlar çok daha fazla çürük tehlikesi altındadır. Bakteri plağı tarafından oluşturulan aside karşı tükürük doğal bir savunma mekanizması oluştursa da tek başına çürüğü önleyemez. Tükürük akışını ve miktarını azaltan hastalıklar ve ilaçlar da çürük oluşumunu hızlandırır. Bu nedenle diş hekimleri tükürük akışını arttırdığı için şekersiz sakızları sıklıkla önerir.

Çapraşık dişler sadece estetik sorun değil
Bazı kişilerde görülen çapraşık dişlerin sadece estetik bir sorun olarak algılanmaması gerektiğini belirten Diş Hekimi Akın Kuyumcu, "Çapraşık dişler aynı zamanda temizlenme güçlüğü yaratır ve ağızda bakteri birikimini tetikler. Bu da çok erken dönemde dişeti rahatsızlıklarına ve çürük problemine neden olur. Ayrıca dişlerde çapraşıklıktan kaynaklanan çiğneme zorluğu sindirim kalitesini de olumsuz yönde etkiler. Dişlerin temizlenebilir ve düzgün yüzeyler haline getirilmesi için ortodontik tedaviyi mutlaka öneriyoruz" diyor.

İşte diş dostu yiyecekler
Peynir
Yer fıstığı
Havuç
Kepekli ekmek