E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Bebeğin beyin ve omirilik sisteminin sağlıklı gelişmesi için şart olan bu molekül, gebeliğin başlangıcında yerine konmazsa bebekte beyin ve omurga anomalileri görülebilir

Türkiye Jinekoloji ve Obsestri Derneği İkinci Başkanı ve İzmir Şube Başkanı, Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi İkinci Kadın Doğum Kliniği Şefi Doçent Doktor Ali Baloğlu, "Folik asit, 'nöral tüp defekti' dediğimiz beyin ve omirilik sisteminin sağlıklı gelişmesi için şart olan bir molekül. Bu molekül eğer eksikse ve gebeliğin başlangıcında yerine konmazsa, bebekte spina bfida gibi folik asit eksikliğine bağlı beyin ve omurga anomalileri görüyoruz. Onun için, günde 400 mikrogram folik asit, koruyucu hekimlik adına hastalara önerilmesi gereken çok önemli bir madde" diye konuştu.

-Gebe kalmadan önce danışmanlık hizmeti almak için gelen kadına bu aşamada ne gibi hizmetler sunuluyor?

Anne adayının fizik bakısı ve tarama işlemleri yapılıyor. Risk profili çıkarılıyor. Boy ve kiloya bağlı Vücut Kitle İndeksi ortaya çıkarılıyor. Gebelik boyunca alması gereken kilonun belirlenmesi açısından bu önemli. Artık günümüzde "11 kilo al, doğur" anlayışı değişti. Vücut Kitle indeksi yüksek olan kilolu anne adayları gebelik boyunca 7 kilo, orta kiloda olanlar 9 kilo, zayıf olanlar ise 11 kilo almalı. Yine bu aşamada kan basıncına bakıyoruz. Meme muayenesi yapıyoruz. Pap smear testi yapılır. Kolesterole bakılır. Kızamıkçığa bakılır. Çünkü kızamıkçık geçirilmemişse mutlaka aşılayıp anne adayına bağışıklık kazandırmamız gerekir. Hamileyken özellikle ilk üç ayda kızamıkçık yakalarsa bebeği yüzde 99 sakat bırakır. Bir takım kan testlerinin yanı sıra jinekolojik muayene de yine bu aşamada yapılmalıdır.



-Kadından bu aşamada hangi testler istenir?
Çocuk sahibi olmak isteyen çift, gebelik için planladıkları tarihten yaklaşık 3 ay önce gebelik danışmanlığı için bir sağlık kuruluşuna başvurduğunda birtakım testler istenir. Her zaman için ideali, bu testlerin sonuçlarına göre gebeliği planlamaktır.

Gebelik öncesi önerilen testler şunlardır:
* Kan grubu tayini
* Kan basıncı ölçümü
* rH faktörü
* İdrar tahlili
* Hemoglobin
* Hepatit B ve C
* Kızamıkçık (mutlaka)
* HIV (AIDS) testi (hasta onayı alınarak)
* Toksoplazma-tartışmalı

-Gebelik takibi boyunca toplam kaç muayene yapılması gerekiyor?

Dünya Sağlık Teşkilatı'nın klasik takip programına göre, gebeliğin başlangıcından sonuna kadar 12 muayene yapılması gerekiyor. Buna göre gebelikte:

6'ıncı aya kadar ayda 1 kez ,
7 ve 8'inci aylarda 3 haftada 1 kez,
8'inci aydan doğuma kadar olan sürede haftada 1 kez anne adayı muayene edilir.
Fakat Dünya Sağlık Teşkilatı 2002 yılında bunu değiştirdi ve yeni bir "Doğum Öncesi Bakım Modeli" ortaya koydu. Yeni modelde, eskiden yapılan 12 muayene, 4-5 muayeneye indirildi. Buna göre;

İlk muayene 12'inci haftadan önce,

İkinci muayene 26'ıncı haftada,

Üçüncü muayene 32'inci haftada,

Dördüncü muayene 36'ıncı

Beşinci muayene 38'inci haftada öneriliyor.

Sonra doğum gerçekleştiriliyor ve doğumdan sonra da doğum sonrası muayenesi yapılıyor. Bizim gibi gelişmekte olan, ülkelerde bu program hem daha ekonomik hem de hastaların çok zor şartlar altında doktora ulaştığı düşünülürse zannediyorum ki daha verimli olacaktır. Bazı büyük kentlerde, ülkemizin gelişmiş yörelerinde belki Dünya Sağlık Teşkilatı'nın 2002'den önceki 12 muayene içeren protokolü uygulanabilir. Ama 2002'de revize edilen yeni protokole göre toplam 5 muayene ile gebelik takibini bitirmek, genel olarak değerlendirdiğimizde ülkemiz şartları açısından daha uygun görünüyor.

-Hamilelikte her şeyin yolunda gittiğinden emin olmak için daha sık kontrol talebi olamaz mı kişilerin?

Gelişmiş kentlerde kültürlü zümrelerin gebeliklerini takip ederken böyle bir durumla karşılaşıyoruz. Eğitim almış gebe kitlesi mutlaka daha sık kontrollere gelmek istiyor. Bunda bir zarar yok. Ama standart bir gebelikte bu kadar sık takibin de gereği yok. Önemli haftalarda önemli taramaların yapılması bizim için yeterli. Yoksa daha çok bakmanın ciddi bir faydası ve üstünlüğü yok.

Özel durumlara özel takip
-Dünya Sağlık Örgütü'nün önerdiği her iki program da özel bir hamilelik yaşayan diyabet hastası bir anne adayı için geçerli olmasa gerek. Değil mi?

Tabii ki. Gebelik planlayan ailelerde zaten doğum öncesi bakımlarda diyabeti saptayabilirsek bu kişiler için daha farklı, daha ciddi bir takip programı uygulamak gerekir. Herkes için standart bir model değil bu. Riskli gebelerin takibi, bu standart modellerin dışına çıkılarak bakılmalı. Yüksek tansiyonlu bir gebeyi gebelik boyunca 4-5 kez görürseniz tansiyonu atlarsınız ve sonuçlar iyi olmaz gebeyi riske edersiniz. Ama her şeyi normal giden bir gebede de eski usul standart takip modelinin uygulanması da çok uygun olmayabilir.

Toksoplazma taraması her gebelikte şart değil
-Toksoplazma anne adaylarının çok üzerinde durduğu bir konu, fakat bu testin gerekli olup olmadığı tartışmalı dediniz. Nedir bunun sebebi?
Toksoplazma son derece güncel bir konu haline geldi. Adı mı akılda kalıyor, niye böyle oluyor bilemediğimiz bir konu. Bu konuda çok sorun yaşıyoruz. İnsanlar yanlış bilgi sahibi olduğu için "Bu test bize yapılmadı" diyerek geri geliyor. Gerçek şu ki, toksoplazma taraması rutin olarak önerilmez.

Ancak yüksek risk grubunda olan hastalarda bakılması önerilir. Yüksek risk grubu olan hastalar:

* Çiğ et yeme alışkanlığı olanlar

* Daha önce bu enfeksiyonu geçirmiş olanlar

* Evcil hayvanlar, özellikle ev kedilerinin açık dışkıları ile temas halinde olanlardır.

Yoksa toksoplazma yüzde yüz her gebede taranması gereken bir test değildir.