E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Çok fazla proteinli gıdalar tüketmenin zararları bilinirken, eti hayatımızdan tamamen çıkaran vejetaryen beslenmenin de ne kadar sağlıklı olduğu tartışılıyor. Uzmanlara göre beslenme seçimi kişiden kişiye göre farklı etkilerde bulunuyor
COĞRAFİK, kültürel, psikolojik, felsefi veya sosyolojik olarak bazı kişiler yaşamlarının belirli dönemlerinde vejetaryenliğe geçiş yapabiliyor. Vejetaryenliğin sağlıklı olup olmadığı ise hala tartışılıyor. Yeditepe Üniversitesi Hastanesi'nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Zehra Akören, sorularımızı yanıtladı.

Vejetaryenlik nedir?
Hayvansal kökenli gıdaları tüketmemeye vejetaryenlik denir. Hayvansal gıdalar: et, tavuk, balık, hindi, deve kuşu, av hayvanları, süt, yoğurt, peynir, yumurta çeşitleri. Coğrafik, kültürel, psikolojik, felsefi veya sosyolojik olarak bazı bireyler yaşamlarının belirli dönemlerinde vejetaryenliğe geçiş yapabilirler ya da zaten vejetaryen olan bir kültürün içinde bulunabilirler. Vejetaryenliği iyi ya da kötü olarak genelleyerek nitelendirmek yanlıştır. Vejetaryenlikten olumlu ya da olumsuz etkilenebilen bireyleri incelemek daha doğru olur.



Vejetaryen beslenmenin çeşitleri neler?
n Balık Yiyebilen Vejetaryenler (Pesketeryan): Kırmızı ve kümes hayvanları (tavuk-hindi-deve kuşu) eti yenmez, ama süt, süt ürünleri, yumurta ve balık yenebilir.

n Kırımızı Et Yemeyen Vejetaryenler (Semi-Vejetaryen): Sadece hayvansal gıda olarak kırımızı et yenmez. Ama süt, süt ürünleri, yumurta, kümes hayvanları ve balık yenebilir.

n Yumurta ve Süt Tüketen Vejetaryenler (Lakto-Ovo Vejetaryen): Hayvan eti yenmez, ancak süt, süt ürünleri ve yumurta yenebilir.

n Yumurta Yemeyen Ama Süt Tüketen Vejetaryenler (Lakto Vejetaryenler): Hayvan eti ve yumurta da yenmez. Süt ve süt ürünleri yenebilir.

n Süt Tüketmeyen Ama Yumurta Yiyen Vejetaryenler (Ovo Vejetaryenler): Hayvan eti, süt ve süt ürünleri yenmez. Yumurta yenebilir.

n Sadece Sebze ve Meyve Yiyen Vejetaryenler (Vegan): Hayvan eti ve hayvan ürünleri (yumurta, süt ve süt ürünleri) yenmez. Hayvan ürünlerinden elde edilen giysiler hatta eşyalar dahi kullanılmaz

Sağlıklı bir beslenme mi?
Vejetaryen beslenmenin sağlıklı olup olmadığı seçilen vejetaryenlik tipine ve kişinin bireysel ve genetik ayrıcalıklarına göre değişir. Aynı grup vejetaryenliğinde olmasına rağmen bir birey son derece sağlıklı iken, diğeri sağlık sorunları yaşabilir. Vejetaryenliğin etkileri yaşa ve cinsiyete bağlı olarak da değişebilir Ancak son grup vejetaryenler; yani sadece sebze ve meyve tüketenlerde, ciddi sağlık sorunları oluşabilir. Özellikle kansızlık, saçlarda dökülme ve B grubu vitaminleri eksikliğine bağlı çeşitli sağlık sorunları yaşanabilir. Bu kişilerin psikolojik sağlıklarının da incelenmesi gerekebilir. Beslenme kişiye özeldir. Bu hiçbir zaman unutulmamalıdır.

Vejetaryenliğin Olumsuzlukları:
Vejetaryen birey her zaman, her yerde; kendi yeme alışkanlıklarına uygun gıdaları bulamayabilir.
Günümüzde vejetaryenlik yaygınlaştığı için bu durum gıda sektörüne de yansımış olup, vejetaryen beslenmeye yönelik çeşitli gıdalar ve yemek kitapları piyasaya sürülmüştür.

Bu besinlere örnekler
Et yerine = Soya eti-Soya kıyması-Soya protein tozu-Soya köftesi,
Süt yerine= Soya sütü-Pirinç sütü-Badem sütü,
Peynir yerine= Soya peyniri çeşitleri, marketlerde yerini almıştır.
Bu yelpaze yurt dışında daha fazla çeşit içermektedir.

SAĞLIK SORUNLARI
Çok yaygın olmasa da depresyon,
Saçlarda dökülme,
Tırnaklarda dayanıksızlık,
Ağızda yaralar,
Kemiklerde osteoperoz,
Kansızlık ''Anemi',
Ciltte kuruluk,
Sinir sistemi bozuklukları oluşabilir.

Vejetaryen olmanın avantajları:
Vejeteryanların; kalp -damar hastalıklarına ve kansere yakalanma insidansının, normal et tüketen bireylere nazaran daha az olduğunu gösteren çalışmalar vardır. Çünkü vejetaryenler E vitamini ve antioksidant yoğunluğu fazla olan gıdaları öncelikle tüketirler. Ayrıca vejetaryenler arasında obezite yaygın değildir.