E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Mide-bağırsak gazı insanlar için farklı anlamlar taşır. Bazı hastalar yemeklerden sonra aşırı şişkinlik şeklinde gazı tanımlarken, kimisi geğirme veya rektumdan (bağırsaklar yolu ile) fazlaca gaz dışarı atmaktan yakınırlar yada aynı anda bunların her biri bulunabilir.

Bu şikayetlerle baş etmek için mide-bağırsak sisteminin normalde nasıl çalıştığını bilmek gereklidir: Her seferinde bir gıda, hatta ağızdaki tükürük yutulduğunda birlikte bir miktar da hava yutularak mideye ulaşmaktadır. Gıdalar midede daha küçük parçalara ayrılırlar ve midenin boşalması ile ince bağırsaklara geçerler. Mide boşalma zamanı 2-4 saat kadardır. İnce bağırsaklar küçük kasılma hareketleri ile bu gıda parçalarını aşağıya doğru taşırlar. Burada yiyeceklerin içindeki kaloriler, mineraller ve vitaminler kana geçerler. Sindirilmeyen sıvı ve gıda artıkları ise kalın bağırsaklara (Kolon) ulaşır, burada sıvı artıklar içindeki su kısmının büyük bölümü yeniden emilerek kana verilir ve kalan kısım ise dışkıyı oluşturur. Bu işlemler sırasındaki her hangi bir bölümde gazın oluşması söz konusu olabilir. Aşağıdaki basit diyet ve yaşam tarzı değişikliklerini uygulamak mide bağırsak sisteminde gaz oluşumunu ve buna bağlı sıkıntıları azaltacaktır.



GIDALARLA İLGİLİ TEDBİRLER:

Gazı azaltmak amacı ile uygulanacak diyetlerde yeterince kalori, vitamin ve mineral bulunmaktadır.. Ancak yinede bu gazsız diyet uygulandığında başlangıçta bir multivitamin/mineral hapının kullanılması yerinde olur. Geğirme:Hemen herkes zaman zaman geğirir, bu sıklıkla yemeklerden sonra ortaya çıkar. Ancak bazı insanlar bunu sıkça yaparlar ve bu hal kendileri ve çevresindekiler için rahatsız edici bir hal alır. Geğirme basit olarak yutularak mideye ulaşan havanın dışarı atılmasıdır. Midenin kendisinin gaz yapma yada yaratma kabiliyeti yoktur. Her sefer yutulan gıdalarla yada tükürükle bir miktar da hava fark edilmeden yutulmaktadır. Bir insan ne kadar çok yutkunursa mideye giren hava miktarı da o kadar çok olacaktır. Bazı insanlar adeta "hava yutucu" dur, çünkü sıklıkla tükürüklerini ve bununla birlikte de hava yutarlar. Geğirme nadiren önemli bir problem teşkil eder. Zaman zaman bu durum bazı ilaçlarla tedavi edilir. Pek çok vakada ise hastalar geğirmelerini onu ortaya çıkaran nedenleri anlayarak kolayca kontrol edebilirler.

ŞİŞKİNLİK:

Henüz tam olarak bilmediğimiz bazı nedenlerle karın şişliği kadınlarda daha sık olmakta ve yemeklerden sonra ortaya çıkmaktadır. Bu durum daha çok mide ve ince bağırsakların üst kısımlarının yeterince çalışmaması ile meydana gelir. Karın kaslarının gevşek olması da negatif yönde katkıda bulunur. Bu durumda mide ve bağırsak hareketlerini arttırmak sureti ile içindeki gıdaların aşağıya doğru hareketlenmesi için bazı ilaçlar kullanılır. Şişkinlik hissi, sıklıkla İrritabl Barsak Sendromu (Spastik Kolon Sendromu) adı ile bilinen ve bağırsakların düzensiz hareketi ve spazmı ile karakterize bir hastalığın parçası da olabilir. Stres ve endişe bazı insanlarda şikayetlerin artmasına neden olmaktadır. Şişkinlik ayrıca "Gastroparazi" denilen, mide boşalmasının gecikmesine yol açan bir duruma da bağlı olabilir. Doktorunuz nedenlerin aydınlatılması için röntgen filmleri ve Endoskopik tetkikler planlayabilir. Endoskopi (Gastroskopi) ışıklı bir ince kamera vasıtası ile midenin içinin gözle görülerek incelenmesidir. Bunların dışında şişkinlik oluşturabilecek "malabsorbsiyon" (bağırsakların emilim bozukluğu ile karakterli bir hastalık) hastalığı veya bazı tipteki bağırsak ameliyatlarını geçirmiş bulunmak- ki bu hallerde fazla miktarda gaz oluşur-sayılabilir. Bu hastalıkların doktor tarafından tedavi edilmesi gereklidir. Bazı gıdaların etkisi yada çok hızlı yemek yeme alışkanlığı şişkinlik nedeni olabilir, bu nedenle bunlardan kaçınılmalıdır. Şişkinlik hissi can sıkıcı olmasına karşılık genellikle ciddi bir probleme yol açmaz. Diyetteki ve yaşam şeklindeki bazı küçük değişikliklerle tedavi edilebilir.

REKTAL GAZ

Kalın bağırsaklarda normalde yüzlerce değişik bakteri yaşamaktadır. Bu bakteriler kalınbağırsakta insana zarar vermeden, bazı sağlığa yararlı işler yapmaktadırlar. Bu bakteriler yediğimiz sindirilemeyen gıdalarla beslenmektedir. Bazı gıdalar bazı bakterilerin daha çok bulunmasına neden olurlar. Bu bakterilerin bir bölümü " gaz yapıcı" bakteri olarak bilinirler. Daha çok bu tipteki bakterilerin hidrojen ve metan gazı oluşturdukları bilinmektedir. Kalın bağırsaklar yolu ile dışarı atılan gazların % 80-90 ını kalın bağırsakta yaşayan bu bakteriler oluşturmaktadır. Gaz yapan bu bakteriler bazı karbohidratlarla (şeker) beslenirler. Dolayısı ile karbohidratlar diyetten çıkarılırsa (şekersiz diet) rektal gaz genellikle belirgin olarak azalmaktadır. Bu tip gıdalara karşı bireysel farklılıklarda mevcuttur. Örneğin aynı miktarda şekerli gıda tüketen iki kişiden birisinde fazla miktarda bağırsak gazı olurken diğerinde daha az oluşabilir.

BAĞIRSAK GAZLARINI GİDERİCİ DİYET DENENMESİ

Doktorunuz aşırı gaz oluşmasına neden olabilecek önemli bir tıbbi neden saptamadı ise bu diet; şikayetlerinize neden olabilecek gıdaların saptanması ve onların diyetinizden uzaklaştırılması için kullanılabilir. Gaz oluşturulabilecek gıdalar için listeye bakınız. Bu deneme diyeti iki şekilde kullanılabilir. a-Normalde her zamanki gibi yeme alışkanlığınızı sürdürünüz ancak bir hafta için bir kategorideki gaz yapıcı gıdaları diyetinizden çıkarınız. Eğer gaz oluşumunda azalma olmaz ise; bu gıdayı yeniden diyetinize dahil ediniz ve bir diğer kategorideki gıdayı bir hafta için diyetinizden çıkarınız. Bu denemeye oluşan gaz miktarı sizi rahatsız etmeyecek düzeye gelinceye kadar devam ediniz. b-Gaz oluşturan bütün kategorideki gıdaları 3-4 gün için KESİN bir şekilde diyetinizden çıkarınız. Ve sonra her seferinde yalnızca bir grup gıdayı diyetinize ilave ediniz. Bu gıda grubunu 3-4 gün deneyiniz. Eğer bu seçim bir problem yaratmıyorsa bu gıda grubunu diyette muhafaza ediniz. Eğer ciddi oranda gaz oluşuyorsa bu grubu dietten çıkarıp bir diğerini deneyiniz. Böylece tüm gıda grupları denenerek gaz oluşturanlar saptanıp bu tür gıdaların tüketilmesinden kaçınılarak gaz sorunu azaltılabilir.

HANGİ GIDALAR EN ÇOK GAZ YARATIR?

Bu konu ile ilgili bilimsel araştırma sonucu fazla değil, ancak tecrübeler baklagiller (hemen her türü) , süt ve süt ürünlerinin en yoğun barsak gazı oluşturan gıdalar olduğunu göstermektedir. Diğer gıdalar arasında ise: soğan, kereviz, havuç, kuru üzüm, kayısı, erik suyu, buğdaydan elde edilen gıdalar, brüksel lahanası, lahana , kabak sayılmaktadır. Bu türdeki gıdaların tamamı ile diyetten uzaklaştırılması şart değildir. Bazen küçük miktarların rahat tolere edilebildiği görülmüştür. Örneğin günde 3 bardak kadar süt yada süt ürününün tüketilmesi ciddi boyutta gaz yakınmasına neden olurken 1 bardak kadar tüketilen miktarda sorun yaşanmamaktadır. Pek çok insan diyete lif-posa ilavesinin gazı arttırdığını ifade etmektedir. Bu durum yapılacak ilavenin yavaş yavaş yapılması ile engellenebilir.

GEĞİRMEYİ AZALTMANIN İP UÇLARI:

Mide-bağırsak gazlarını azaltmak için, istemli olarak 1-Hava yutucular hava yuttukları sayıyı azaltmak üzere konsantre olmalı 2-Puro, sigara, pipo içilmesi, ciklet çiğnenmesi ve akide şekeri gibi sert şekerlerin tüketilmesinden kaçınılmalı, pipetle sıvı içmekten kaçınılmalı, dar ağızlı şişelerden sıvı içmekten kaçınılmalı, ağza tam oturmayan takma dişler kullanılmamalı. 3-Gazlı içeceklerin tüketilmesinden (kola, gazoz, tonik, gibi karbonatlı içecekler), efervesan (suda köpürerek eritilen) ilaçların kullanımından, soda, maden suyu gibi gazlı içeceklerden uzak durulmalı. 4-Yemekler yavaş yenilmeli. Büyük lokmalarla yutmak birlikte büyük miktarda hava yutmanıza neden olmaktadır.

GAZ OLUŞUMUNU ARTTIRAN GIDALAR

Baklagiller: Bakla, fasulye özellikle kuru fasulye,soya fasulyesi,bezelyeSüt ve süt ürünleri: Süt, dondurma ve peynirSebzeler:Kabak, turplar, soğanlar,brokkoli, lahana türleri, karnabahar, salatalık, kuşkonmaz.Kök sebzeler: Patates, şalgam, Meyveler: Erik, kayısı, elma, muz, kuru üzümHububat: Buğdaydan elde edilen tüm gıdalarYağlı gıdalar:kızartılmış gıdalar, yağlı yiyecekler, kremalı, soslu gıdalar Sıvı gıdalar::karbonatlı içecekler, ve toz içecekler

Doç.Dr.Mete Özdoğan
Medamerikan Kliniği
Cemil Topuzlu Cd. No:46
Çiftehavuzlar/Kadıköy
Tel:(216)478 2555