E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Yaşımın tehlikeye düştüğü durumlarda sağlık çalışanları imdada yetişinceye kadar bilinçli olarak uygulanacak kurallar can kurtarabilir

İlkyardım, hayatımızın tehlikeye düştüğü durumlarda, sağlık çalışanları imdada yetişene kadar yapılan hayat kurturan müdahelelere denir.
Kimi geçirdiği trafik kazası, kimi evde tüp zehirlenmesi, kimi yangın, kimi boğulma nedeniyle hayati tehlike geçiren insanlara hatta bazen yakınlarımıza yardım edebilmenin yolu bir ilk yardım uygulamalarından geçer.

Ne yazık ki acil durumlarda yapılan ufacık yanlış hareketler ve uygulamalar insanların yaşamının sona ermesine neden olabilir. Bu sebeple ilk yardımın, üzerinde titizlikle durulması gerekir ve en önemlisi, konu hakkında bilgi sahibi olmayanlar tarafından da uygulanmaması gerekir.
İlkyardım, hayatı tehlikeye düşüren bir durum karşısında sağlık personelinin yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla ilaçsız olarak yapılan uygulamalarıdır. İlkyardımı yapan kişiler tarafından unutulmaması gereken nokta, bu kişilerin aldıkları eğitimlerle sağlık çalışanlarının yetki ve sorumluluklarını kazanmadıklarıdır.



Sakin ol
İlkyardım uygulamalarında kesin karar verme yetkisi sağlık personelindedir. İlkyardımın önemli noktalarından bir diğeri de hastanın en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesidir.
İlkyardım yapan kişi, sakin olmalı, telaşa kapılmamalıdır. Hasta ile onu rahatlatacak tonda konuşması ve hiçbir zaman kendi can güvenliğini tehlikeye atmaması gerekir.

Kendi can güvenliğini aldıktan sonra hastaya müdahale etmeli, polis, itfaiye, ambulans çağırma konusunda çevrede bulunanları organize etmelidir. Hastaya müdahalede önem sırasını iyi bilinmesi gerekir, örneğin nefes almayan bir hastanın ayağında kanayan bir yara ile uğraşmamalıdır.
İlkyardımda öncelikli amaç yaralı kişinin hayatının korunması ve mevcut sağlık durumunun daha kötüleşmesini önlemektir. Kanaması olan bir hastanın kan kaybı devam ettikçe durumu daha da kötüleşir.

Solunum kontrolu
Bu nedenle öncelikle kanama durdurulmalı daha sonra iyileşmeyi kolaylaştırıcı önlemler alınmalıdır. Örneğin yara su ve sabunla yıkanır ise enfeksiyon oluşma riski azalır ve iyileşme hızlanmış olur.

Hastanın boynunu sıkan kravat düğme vs. gibi şeyler gevşetilir. Solunum kontrol edilir. Durmuş ise yapay solunum yapılır. Hastanın kalbi kontrol edilir. Eğer kalp atımı yoksa, gecikmeden kalp masajı uygulanır. Kanama kontrolü yapılır kanama varsa daha sonra anlatılacak olan tekniklerle durdurulur.

Çevredekilerin hastanın başına toplanıp onu huzursuz edecek biçimde konuşmaları engellenir. Kazazede kendine gelse, kendini iyi hissetse bile durumundan emin olunmadan ayağa kalkmasına izin verilmemelidir. Bilici kapalı hastalara ağızdan hiçbir yiyecek yada içecek verilmez. Hastanın üzerine bir battaniye örtülerek ısıtılması gereklidir.

Şokla savaşılır
Kaza, gaz zehirlenmesi gibi ortam koşullarına bağlı ise kazazede hemen ortamdan uzaklaştırılmalıdır ancak böyle bir neden yoksa hastanın yerinden kıpırdatılmaması esastır. Kırık varsa kırık bölgesi hareketsiz bırakılır. Şok var ise şokla savaşılır. Bilinci açık ise sakinleştirilir.

Hastanın ağzında toz toprak kırık diş vs. olabileceği akla getirilmeli ve temizlenmelidir. Hastaya turnike uygulanmış ise bu bildirilmelidir. İlkyardımcının kaza yerinde kalmasını gerektirecek bir neden yoksa hastaneye kadar yaralı ile birlikte gitmelidir.

Hasta hareket ettirilmemeli
Hastaya saplanmış herhangi bir şey varsa bunlar çıkartılmaz. çıkartılmaya çalışılırsa hasta ölebilir. Ameliyatla hastanede çıkartılır. Mümkünse kesilir veya sökülür. Elbiselerin çıkartılmasında hırpalayıcı hareketlerden kaçınılmalıdır. Önce sağlam kol ve bacak çıkartılır. Hırpalanma olacaksa kesilip çıkartılmalıdır. Yanık olan bölgelerde elbiseler kesinlikle sıyrılmamalı kesilip çıkartılmalıdır.
Hastanın veya ilkyardımcının hayatını tehdit eden bir durum yoksa hastanın durumu kontrol altında değilse hareket ettirilmemelidir taşımaya en elverişi araç sedyedir.

SOLUNUM DURMUŞSA
Zaman geçirmeden müdahale
Solunumu durmuş kişilerde vakit kaybetmeden yapay solunuma geçilmeli buda ağızdan ağza veya ağızdan buruna hava verilerek yapılmalıdır. Çoğu zaman suda boğulmalarda hastanın midesindeki ve akciğerindeki suyu çıkartmak için gereksiz yere zaman kaybedilmektedir. Oysaki midedeki suyun herhangi bir zararı yoktur. Akciğerdeki suyunda çıkarılması mümkün değildir.

Hasta sert bir zemine sırt üstü yatırılır. Ağız içi sıvazlanarak içinde kusmuk, toprak, yosun, kırık diş, takma diş vs varsa çıkartılır. Çene yukarı çekilirken baş hafif geri yatırılır. Ağızdan solunum yapılacaksa burun burundan yapılacaksa ağız kapatılır. Derin nefes alınır. Çapraz olarak ağız ağza yerleştirilir. Göğsün kabarmasına yetecek kadar nefes verilmelidir. Baş yana çevrilerek yeniden nefes alınır. Bu işlem 3-4 sn de bir tekrarlanır. Hastanın kendi solunumu gelene kadar tekrarlanır.

Beyin sarsıntısı belirtileri
Beyin sarsıntısı, zedelenme, kanama koma nedeni olabilir. Kaza sonrası kulaktan veya burundan kan veya beyaz bir sıvı gelmesi kırık riskini ve ileri derecede beyin sarsıntısını gösterir. Kafa travmasına uğrayan kişinin muayenesi normal olsa bile 24 saat süre ile yalnız kalmamalıdır. Derin uykuya dalar ve uyanmazsa, fışkırır tarzda kusarsa en yakın hastaneye götürülmelidir. Bu süre içinde ağrı kesici ve uyku ilacı verilmemelidir.

Kaynak:Yeniasir