E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Bronzlaşmak adına fazla güneş ışığına maruz kalan ya da solaryuma girenlerin sayısındaki artışa paralel olarak deri kanserinde de artış görülmektedir. Cilt kanserlerinin benler ile ilgisi öteden beri bilinmektedir. Bu nedenle değişim gösteren benleri gözlem altında tutmak yerinde olacaktır.

Güzelliğin simgelerinden sayılan, birçok şairin üzerine şiirler yazdığı benler, günümüzde artık sevimsiz bir konu ile yani kanserle birlikte anılmaktadır. Güneşin olumsuz etkisinin yıllara bağlı olarak artması benlerin düzenli olarak kontrol edilmesi zorunluluğu da birlikte getirmektedir.

Diyelim ki dudağınızın üstünde, burnunuzun kenarında simsiyah bir ben var. Eşiniz ve arkadaşlarınız size çok yakıştırıyor. Ancak deri kanseri açısından siyah renkli benlerin daha riskli olduğunu unutmamanız gerekmektedir. Renginin yanı sıra benlerdeki renk, şekil değişiklikleri, büyüme, kanama olup olmadığının da iyi araştırılması gerekir.



Deri kanserleri genel olarak melanom ve melanom dışı deri kanserleri olarak sınıflandırılmaktadır. Melanom en tehlikeli kanser türlerinden biridir. Ancak işin iyimser olan tarafı ensık görülen deri kanserlerinin melanom dışı olanlar olmasıdır. Bunlar da bazal hücreli kanser ve yassı hücreli kanser diye ikiye ayrılmaktadır. Bir istatistik vermek gerekirse ABD’de her 5 kişiden biri hayatı boyunca deri kanserine yakalanmaktadır ve bunların %97’si melanom dışı deri kanserlerini oluşturmaktadır. Bu kanserler genellikle kötü kanserler değildir, tedavileri çok kolaydır ve öldürücü değillerdir.

Deri kanserinin oluştuğu yerler
Cilt kanserinin en önemli özelliği genellikle derinin güneş gören kısımlarında oluşmalarıdır. Yüzde, boyunda, baş derisinde, ellerde görülen cilt kanserlerinden güneş koruyucuları kullanarak, şapka giyerek korunulması mümkün olabilmektedir. Cilt üserinde, deriden kabarık, girintili çıkıntılı, şekilsiz bir lezyon şekil değiştirirse, kanserden şüphe edilmelidir. Tanı biyopsi ile konur veya o lezyon, olduğu gibi çıkarılır. Bu kanserlerin tedavisi cerrahidir, tümör tamamen çıkartılmalı ve patolojiye gönderilmelidir. Cerrahi tedavinin alternatifi radyoterapidir. Ancak cerrahi tercih edilmelidir, cerrahi müdahale ile iz kalabilecek ise, cerrahi zorluğu varsa ve hasta yaşlı ise radyoterapi tercih edilebilir. Bazal hücreli kanser daha iyi seyirlidir ve bu tedaviler ile tamamen iyileşilebilmektedir. Yassı hücreli kanser biraz daha önemlidir, lenf bezlerine yayılabilir, onun için iyice kontrol edilmeli ve gerekirse lenf bezlerine de müdahale edilmelidir.

Melanom sayısı giderek artıyor...
Deri kanserlerinin en tehlikelisi olarak kabul edilen melanom, deride koyu renkli benlerle kendini gösterir. 1930’larda 100 bin kişide 1 görülürken, şimdi 100 bin kişiden 15’inde görülmektedir ve 1975’den beri 2 misli artış olmuştur. Değişik coğrafi bölgelere göre görülme sıklığı 100 binde 0.2’den 100 binde 40’a kadar değişmektedir. Melanomun artmasında etkili olan faktörleri şu şekilde açıklayabiliriz; melanom, daha sık olarak beyaz tenli ve sarışınlarda görülmektedir. Ancak her ırkta rastlanmaktadır. Dünya üzerinde beyaz tenli kişilerin güneşin etkili olduğu sıcak ülkelere göç etmeleri önemli bir etkendir, bu kanser en çok Yeni Zellanda ve A vusturalya’da görülmektedir. Güneşlenmenin artması, solaryumlar bu kanserin artmasında önemli etkenler olmaktadır. Diğer deri kanserlerinde olduğu gibi güneşin yakıcı etkisinden korunmak için kullanılan koruyucu yağlar bu kanseri önlemez hatta arttırabilir, insanlar korunuyoruz diye koruyucu yağları sürdüklerinde güneşin yakıcı etkisine toleranslarını arttırarak ultraviyoleye maruz kalmalarını da arttırabilmektedirler. Bunda korunmanın en iyi yolu güneşlenmemek ve güneş ışınlarına fazla maruz kalmamaktır. Yükseklere çıktıkça güneş ışınlarına maruz kalma artmaktadır, her 300 metrede ultraviyole radyasyon %4 ile 5 artmaktadır; dağcılar ve kayak yapanlar yükseklerde güneş ışınlarına fazla oranda maruz kalmaktadırlar.

Tanı ve tedavisi
Düzenli kontroller sırasında eğer melanomdan şüphe edilirse o benin muhakkak çıkarılması ve patolojik olark incelenmesi yoluna gidilmelidir. Erken dönemde yakalanan melanom ameliyatla tedavi edilebilmektedir. Bu yüzden erken tanı son derece önemlidir. Bir kez melanom saptanan kişide başka melanomların olma riski de mevcuttur. Bu yüzden bu kişilerin kontrolde olması gerekir. Ameliyat edilen melanomlu hastaların bazılarında hastalığın vücuduna yayılabilmesi riski saptanırsa ilave tedavi gerekebilir. Bu tedavi yine cerrahi olarak bölgesel lenf bezlerinin çıkarılması ve bu lenf bezlerinde tutulum varsa deri altına yapılan interferon tedavisidir. Bu her hasta için gerekli değildir, sadece söz edilen riskli durumlar mevcut ise yapılır. Vücuda yayılmış melanomda tedavi zordur. Tedavide kemoterapi kullanılabilir. Ancak kemoterapiye iyi cevap vermeyebilir. Bazı durumlarda cerrahide kullanılabilir. Erken yakalanan melanomda şifa %90 civarında iken, ileri hastalıkta bu oran %5 civarındadır, onun için erken tanı ve tedavi bu hastalıkta çok önemlidir.
Kaposi sarkomu

Melanom dışı diğer bir deri kanseri, özellikle ayaklarda ve bacaklarda görülen kaposi sarkomudur, bunun da değişik tipleri bulunmaktadır. Klasik tip, dünyanın her yerinde görülebilmektedir. Hastalık en sık Afrika’da görülmektedir. AIDS hastalığında görülen bu tip daha çok homoseksüel kişilerde tesbit edilimektedir, seksüel yolla bulaşır ve bir herpers virüsü olan HHV 8 virüsuna bağlı oluşmaktadır. Diğer bir tipi tedavi ile bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlarda karşımıza çıkmaktadır. Bu durumlar organ nakilleri sonrası dokunun reddedilmemesi için hastaların ilaçlarla bağışıklık sistemlerinin baskılanması nedeniyle oluşabilmektedir. Bu hastalığın tedavisi eğer küçük bir lezyon ise ve dağınık değil ise cerrahidir, radyoterapi de bu lezyonlara etkili olabilmektedir, hastalık yaygın ise tedavisi kemoterapidir.