E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Baharat, ilk çağdan bu yana hem yemeklere lezzet katıyor hem de hastalıklardan koruyup şifa dağıtıyor. Dengeli beslenmeyle ilaç gibi etki gösteriyor. Kış aylarında baharatlardan hazırlanan karışımlar vücudu soğuk algınlığına karşı koruyor. Ancak baharatlar beden tipine uygun seçilmeli. Stresten yakınanlara, saçı dökülenlere nane ve tarçın, ödem sorunu olanlara ise zerdeçal, karanfil öneriliyor

İlk olarak Uzakdoğu'da kullanıldığı bilinen baharatlar günümüzde özellikle Amerika, İtalyan ve Fransız mutfaklarında önemli bir yere sahip. Türkiye de en çok baharat kullanılan ülkeler arasında yer alıyor. Doğal Tıp Derneği Başkanı Dr. Ender Saraç, baharatların olumlu etkisinin bilinçli beslenmeye birlikte ortaya çıktığını belirterek 'Baharatları tek başına ilaç gibi kabul etmemek gerekir. Ancak, bazı durumlarda baharatlar karışım halinde tıpkı bir ilaç gibi de etki edebilirler. Koruyucu hekimlikte bilinçli beslenmenin, bitki çaylarının yanı sıra baharatların da oldukça önemi vardır' dedi. Saraç 'Kişinin beden tipi ve özelliklerine göre ısıtıcı, soğutucu, boşaltıcı, sulandırıcı, hızlandırıcı, yavaşlatıcı uyarıcı, sakinleştirici gibi değişik etkileri dikkate alarak baharat tüketilmeli' diye konuştu. Ender Saraç, kimlerin hangi baharatı kullanabileceğini anlattı: 'Sivilce, terleme, mide asidi, saç dökülmesi, sinirlenme, öfkelenme şikayeti olanlar çok acı olan kırmızı pul biber, zencefil gibi ısıtıcı baharatlar yerine nane, kişniş, tarçın gibi daha serinletici baharatları kullanmalı. Buna karşılık soğuk, ödemli, şiş, durağan bir bedende ise zerdeçal, zencefil, karanfil gibi daha ısıtıcı, acı ve buruk baharatları kullanmak yararlı olabilir.'



Anason: Mide, bağırsakta gaz oluşumunu önler, hazmı kolaylaştırır ve göğüs yumuşatıcı olarak kullanılır. Nefes darlığı, öksürük ve kalp çarpıntısında etkilidir. Yüksek dozda alındığında baş ağrısı, uyuşukluk, görme zorluğu yapar. Çocuklara uyku vermede, mideki gazları gidermede faydalıdır.

Çörekotu: Gaz söktürücü, uyarıcı ve idrar söktürücü olarak kullanılır. Güzel kokusu nedeniyle müshil ilaçlarının içine ilave edilir.

Defne: Meyveleri mide ve sinir ağrılarına karşı kullanılır. Meyve yapraklarından elde edilen yağ cildi tahriş edici merhemlerin içine konur. Veteriner hekimlikte, sabun ve şampuanlara koku vermek için de kullanılır.

Hardal: Hardalın beyaz hardal otu, siyah hardal otu, yaban” hardal olmak üzere değişik türleri var. Siyah hardal otu, çok eskiden beri tıpta kullanılıyor. Hardal tohumu unu az dozlarda mide yatıştırıcıdır ve tarçınla karıştırılırsa iyi bir iştah açıcıdır.

Hindistancevizi (muskat): Hindistancevizi meyvesinden farklıdır. Tohumları tıpta kullanılır. Sindirim kolaylaştırıcı ve gaz söktürücü etkisi vardır.

Karabiber: Zihni açıcı ve uyarıcıdır.

Karanfil: Eskiden saraylarda konuşma yapacak kişiler, nefesleri güzel koksun diye karanfil kullanırlarmış. Diş tedavisinde ağrı kesici ve antiseptik olarak kullanılır. Gaz söktürücü etkisi de vardır.

Kekik: Çayı mide ağrılarına karşı, baharatı dolaşım uyarıcısı ve idrar söktürücü olarak kullanılır. Balgam söktürücüdür, boğaz ağrılarına karşı kullanılır.

Susam: Müshil etkisi var. Yüksek oranda kalsiyum ve doymamış yağ içerir.

Sumak: İshali durdurucu, kan kesici, antiseptik etkisi gösterir.

Tarçın: İshali yavaşlatıcı, gaz söktürücü ve antiseptik etkisi vardır.

Vanilya: Mide ve sinir sistemini uyarıcı etkiye sahiptir.

Mide ve bağırsakların dostu zencefil

Baharatlar arasında hekimlikte yaygın olarak kullanılan zencefilden, hem hastalıklardan korunma hem de tedavi amacıyla yararlanılıyor. Dr. Ayşegül Yıldırım, zencefilin yüzyıllardan beri tıbbi bitki olma özelliğini koruduğunu belirterek 'Batı'da ve Uzakdoğu'da yemeklerde yaygın olarak kullanılır. Ancak, zencefil ülkemizde halen halk tarafından çok tanınan bir baharat değildir' dedi. Japonya ve Avrupa'da son yıllarda yapılan tıbbi araştırmalarda zencefil bileşeninin tedavi edici özelliklerinin saptandığını belirten Yıldırım, şöyle konuştu: 'Yemeklerle birlikte alınmalı veya üstüne hemen yemek yenmeli. Çünkü aç karnına alındığında aktif ülseri olanlarda midede yanma ve ekşimelere neden olabilir.'.

Dr. Ayşegül Yıldırım zencefilin etkilerini şöyle sıraladı:



Sindirim sistemi ve mide ile ilgili hastalıkların tedavisinde üst sindirim sisteminin mukozasını ülser oluşumuna karşı korur.


Trombosit yapışkanlığını azaltır ve kanı çabuk pıhtılaşan hastaların tedavisinde yararlıdır.


Yemek sırasında alındığında proteinlerin sindiriminin daha etkili yapılmasını sağlar.


Bağırsak parazitlerine karşı etkilidir.

Zencefilin pratik kullanımını sağlayan tarifler:


Taze zencefil bir tatlı kaşığını dolduracak şekilde rendelenir. 1 çay kaşığı kahverengi şeker ve 4-5 damla limon suyu koyularak yemeklerden önce aç karnına alınırsa sindirimin daha düzenli olmasını sağlar.


Kuru zencefil kökü kaynayan su kabının içine atılır. 5 dakika kaynatılıp ocak söndürülür. Üstü kapatılır. 10-15 dakika demlemeye bırakılır. Süzgeçten geçirilir. Tadlandırmak için kahverengi şeker eklenir ve yemek sonrası çay olarak içilir.


Rendelenmiş taze zencefil sıcak su ile 10 dakika karıştırılır. Karışım cildi yakmayacak kadar soğutulur ve temiz bir bezin üstüne dökülür. Bedende ağrıyan bölgeye sıcak kompres yapılır.

Soğuk algınlığına doğal çözümler

Dr. Ender Saraç, soğuk algınlığına karşı baharatlardan nasıl şifalı karışımlar hazırlanacağını anlattı:


Yemeklere zencefil katmak ya da günde bir iki kez tane karanfil çiğnemek soğuk algınlığına karşı koruyucu olabilir.


Burun, geniz akıntısına yardımcı olmak için günde üç - dört kere çekirdek kakumli alıp çiğneyin, zencefil ve zerdeçalı balla karıştırıp macun yapıp sabah, akşam yutun.


Burun deliklerinin içene bir - iki damla susam yağı ile nemlendirin.


Sırtınıza ve göğsünüze bir - iki damla ökaliptus ve kafur yağını bir - iki damla sürün.