E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Sebzeler
Bebeklerde ilk 4-6 ay anne sütü yeterlidir. Sebzelere ve meyvelere 4-6 aylar arasında başlanır. Bağırsakların düzenli çalışmasına yardım eden lifler, sebze, meyve, tahıl ve baklagillerde bulunur. Az sebze yenilmesi kabızlığa yol açabilir. Bebeğe havuç, patates, kabak, kereviz, ıspanak, semizotu, taze tatlı kırmızı biber, enginar, taze bezelye, brokoli, yeşil fasulye, karnabahar, lahana, maydanoz ( çok iyi A vitamini kaynağı ), taze nane verilebilir.

Bol A ve C vitamini içermesine karşın domates alerjiye yol açabileceğinden en erken yedinci ayda takip ederek başlanır. Bakla seyrek de olsa Favizm ( alyuvarların yıkılması ile seyreden bir kansızlık ) hastalığına neden olabileceğinden bir yaşından önce yedirilmez. Mineral ve vitamin içeriği yönünden fakir olan patlıcan ise nikotin de içerdiğinden ancak bir yaşından sonra verilebilir. Kara- beyaz lahana, pırasa, sarımsak soğan, bebeklerde gaz yapabilir. Bunlar dokuzuncu aydan itibaren denenebilir. Ispanak, havuç, şalgam, pancar gibi sebzeler nitrat içerdiklerinden mümkünse taze alınmalı, buzdolabında uzun süre bekletilmeden pişirilerek aynı gün içerisinde tüketilmelidir.



Başlangıçta sindirimi güç karışık sebze çorbası yerine sebze püresi verilir. Havuç ve patates; içine tuz, baharat ve yağ katmadan, ağzı kapalı bir kapta biraz su ile hafif diri kalacak şekilde haşlanır. Suyu ile birlikte makinede veya çatalla iyice ezerek püre haline getirilir. Herhangi bir sebzeye karşı alerji yada sindirim güçlüğünü gözlemleyebilmek için sebzelere teker teker ve az miktarda ( 1-2 tatlı kaşığı ) başlanarak miktar hergün artırılır. Yeni bir sebze birkaç gün arayla eklenir. Sebze püresini tek başına yemeyi sevmeyen bebeklerde sebzeler mamaya katılarak yedirilmeye çalışılır. Değişik yollarla da olsa sebzeye alıştırılamayan bir bebeğin vitamin ve mineral açığı meyvelerle kapatılabilir. Sebze yemeyen daha büyük çocuklarda sebzeler, tosta, makarnaya, pizzaya katılarak verilebilir.

Baklagiller
Kırmızı mercimek, nohut, kuru fasulye protein, demir ve B vitamini bakımından zengindir. Ancak baklagillerin hayvansal kaynaklı proteinin değerini tam olarak karşılayabilmesi için birden fazla baklagilin bir arada verilmesi gerekir. Örneğin pilav üstü kuru fasulye - nohut gibi.

Tahıl gevrekleri
Anne sütü ile beslenen bebeklerin diyetine başlangıçta eklenebilecek en uygun gıda demirle zenginleştirilmiş tahıl gevrekleridir (pirinç). Bebekler için özel üretilen pirinç, yulaf, arpa, buğday gevreğinin hazmı kolaydır. 4-6 ncı aylar başlangıç için en uygun zamanlardır. Demir, kalsiyum, fosfor ve vitaminlerle zenginleştirilmiş olan, ve sindirimi de diğerlerine göre daha kolay olan pirinç gevreği, başlangıç için birinci seçenektir. Pirinç gevreğinden beş gün sonra yulafa geçilebilir. Bazı bebekler buğdaya karşı tepki gösterebildiğinden, buğdaylısına en erken altıncı aydan sora başlanır. Yulaf, mısır, buğday, soya içeren karışık tahıllı gevrekler daha büyük çocuklarda sabah kahvaltısı için uygundur.

Tahıllar
Tahıllar, sabah kahvaltısında ve ara öğünlerde altıncı aydan sonra verilebilir. Pirinç, buğday özü, ince bulgur, yulaf ezmesi sebze çorbalarında da kullanılabilir. Diş kaşıma bisküvileri iyi bir enerji kaynağıdır. Siyah pirincin, kepekli ekmeğin yada bisküvilerin besin değeri daha yüksektir. Çocuklar genellikle kepekli ekmekten hoşlanmazlar. Kepekli ekmek ile hazırlanmış tost veya sandviç ilgilerini çekebilir.

Kırmızı et
Kırmızı ete 7-8 inci aydan sonra başlanır. Yağsız, sinirsiz dana kıymasından hazırlanan tuzsuz, baharatsız ve soğansız köfteler yağsız tavada yada ızgarada pişirilir. İçinin de iyi pişmesine dikkat edilerek sebze püresinin yanında verilebilir. Öğlen ve akşam öğünlerinde birer tatlı kaşığıyla başlanarak 2-4 çorba kaşığına kadar çıkılır. Et pişirilmesinde dikkat edilmesi gerekenler; besin değeri azalabileceğinden buzluktan çıkarılan dondurulmuş et çözülmeden pişirilmemelidir. Mikro dalga fırında hızla çözmek önerilen en uygun yöntemdir. Mikro dalga fırın yoksa sıcak suda hızlı eritilmesine çalışılmalıdır. Etin oda sıcaklığında bırakılarak çözülmesini beklemek sağlıksızdır. Etin suyunu bırakması besin değerini azaltacağı için tavanın önceden kızdırılması gerekir. Sebze çorbasına katılarak pişirilen etin demir içeriği azalırken, sebze püresinin kalorisi gereksiz yere artar. Bu nedenle etin sebze çorbasından ayrı pişirilerek verilmesi gerekir.

Tavuk
Derisi ve yağı ayrılan tavuk eti haşlanarak makineden geçirilir. Sebze çorbası ile beraber sekizinci – dokuzuncu aydan itibaren verilebilir.

Balık
Sinir sistemi ve görme işlevinin gelişmesinde önemli rolü olan Omega yağ asitleri yalnız balıkta, balık yağında ve deniz ürünlerinde bulunur. Yüksek oranda kalsiyum, fosfor, demir, protein, A ve D vitamini de içeriyor olması, besin değeri yönünden balığı önemli kılar. Alerji potansiyeli olduğundan en erken dokuzuncu ayda başlanması önerilir. Başlangıçta haşlanmış yada ızgarada pişmiş, kılçıkları ve derisi ayıklanmış beyaz etli balıklar verilmelidir.

Karaciğer
Dokuzuncu aydan itibaren başlanabilir. Demir, protein, kolesterol, A ve D vitamininden zengindir. Haftada 1-2 öğün yedirilmesi yeterlidir. Yeterli miktarda kırmızı et yeniliyorsa verilmeyebilir.

Yumurta
Sekizinci aydan sonra başlanır. Tam katı kıvamda pişirilir. ¼ yumurta sarısı ile başlanır. Giderek bir yumurta sarısına kadar artırılır. Yumurta sarısı sebzeye, ete veya hazır mamaya karıştırılarak verilebilir. Gün aşırı bir yumurta sarısı yedirmek yeterlidir. Bazı çocuklar 11 aylık olana kadar yumurta beyazını tolere edemeyip kolayca alerji geliştirebilirler. Bu nedenle tam yumurta, bebeklere on birinci aydan sonra verilmelidir.

Yoğurt
İnek sütünden yapılmasına karşın,yoğurt mayalandığı için süte oranla daha az alerjiktir ve daha kolay sindirilir. Bu nedenle bir yaşından önce (en erken yedinci ayda) başlanabilir. Yüksek miktarda protein ve kalsiyum içerdiğinden değerli bir besindir. Piyasada satılan sade yoğurtlar bebek beslenmesinde kullanılabilir. Bebek yoğurdu ekşi bularak yemek istemezse içine şeker, bal, reçel yerine demir içeriği için daha değerli bir besin olan pekmez yada meyve ilave edilebilir.

Peynir
İnek, koyun ve keçi sütünden üretilen peynir, kalsiyum ve proteinden zengin bir gıdadır. Yumuşak peynirlerin yağ ve kolesterol oranı yüksekken kalsiyumdan daha zengin olan sert peynirlerin verilmesi tercih edilir. Bir yaşından önce verilen peynirler, bir gece suda bekletilerek tuzdan arındırılmalıdır.

İnek sütü
Bir yaşından önce anne sütü yerine verilebilecek en iyi seçenek, bebeklerin çoğunda yeterli büyüme sağlayan, demirle güçlendirilmiş hazır mamalardır. Bunlara oranla daha ucuz olmasına rağmen inek sütü bir yaşından önce verilmemelidir. Çoğu gelişmiş ülkelerde inek sütüne ikinci yaştan önce başlanmamaktadır. İnek sütünün sindirimi zordur. İnek sütüne tahammül edemeyen bebeklerde karın ağrısı, gaz, kabızlık, ishal, kusma, iştahsızlık, uyku düzensizliği, bağırsak kanamaları ve popoda pişik görülebilir. Demir içeriği düşük olduğundan demir eksikliğine yol açar. Sinir sistemi ve görme fonksiyonunun gelişmesi için önemli olan esansiyel yağ asitlerinden C vitamini, çinko ve diğer eser elementlerden de fakirdir. Ayrıca bebeğin henüz tam olgunlaşmamış böbreğini yorabilecek düzeylerde mineraller içerir. Çok alerjik bir gıda olduğundan sürekli burun akıntısı, astım, tekrarlayan kulak iltihabı gelişmesine, kuru-hassas cilt ve egzamalarına da neden olabilir.

Dondurma
İyi bir vitamin, protein ve enerji kaynağıdır. Dondurma yiyen çocuklarda yemeyenlere oranla daha fazla boğaz iltihabı görülmez. Kışın bile dondurma yemenin zararı yoktur.

(Kaynaklar: TSE tüketici bülteni 2002 temmuz sayısındaki Dr. Şirin SEÇKİN’İN makalesinden alınmıştır.)

Bebeklere 1 yaşından önce bal, çilek, çay, tuz, yumurta beyazı, kivi, ananas, bakla vermeden önce doktorunuza danışınız, alerjiye neden olabilir.