E-posta 15.10.2009'de eklendi.

Metabolizmasının yavaş çalıştığını düşünen ve buna çözüm arayan hastalarımızdan aldığımız telefon, mektup ve e-mail'lerin sayısı bir hayli kabardı.

Okurlarımız, bize "Metabolizmalarını nasıl hızlandırabileceklerini" sorup duruyorlar. Biz, bu soruların tümünü yanıtlayan eski bir yazımızın, onlara yardımcı olabileceğini düşündük.

Metabolizma hızınız ideal kilonuzu korumanızın garantisidir. İyi çalışan bir metabolizmanız varsa, besinlerle aldığınız kalorileri tamamen yakar, yağ olarak depolayıp şişmanlamazsınız. Ayrıca farkına varmadan aldığınız birkaç kiloyu vermekte de pek zorlanmazsınız. Eğer dikkatli beslenmenize rağmen kolayca kilo alıyorsanız veya aldığınız kiloları vermekte fazlaca zorlanıyorsanız metabolik hızınız düşük olabilir. İşte size metabolik hızınızı az da olsa yükseltmenize yardımcı olacak birkaç etkili tüyo.

* Kas kitlenizi artırın: Kaslarınızı güçlendiren egzersizler, günün 24 saati siz çalışırken de dinlenme halindeyken de daha fazla kalori yakmanızı sağlar. Ne kadar çok kasa sahip olursanız, metabolizmanız o kadar hızlı çalışır. Güçlendirici egzersizlere hemen başlayabilirsiniz. Bazı eşyalarınızı yokuş yukarı çıkarken kendiniz taşıyın, iş yerinde ve evinizde çömelme egzersizleri yapın. Kol kaslarınızı çalıştırmak için iki-üç kiloluk ağırlıklar kaldırın. Bu egzersizleri haftanın üç veya dört günü yaparsanız, fiziksel görünüşünüz kadar metabolizmanızın da hızlandığını fark edeceksiniz.



* Öğün atlamayın, kalori alımınızı çok düşürmeyin: Eğer vücudunuz giderek daha az besin almaya yöneltilir ve bunu almaya alışırsa, enerjiyi korumak için metabolizmanızı yavaşlatacaktır. Zamanla aynı besinleri tüketseniz bile, vücudunuz aldığınız kalorileri yakıt olarak kullanabilmek için yavaşlayacak ve istemediğiniz kiloların bedeninize yapışmasına neden olacaktır. Kalori alımınızı kesmenin en iyi yolu; günde 500 kalorinin altında kısıtlama yapmamak ve asla 1200 kalorinin altında enerjiyi çok gerekmedikçe almamaktır. Kalori tüketiminiz için amacınızı saptadıktan sonra, bu kaloriyi altı küçük öğüne bölmelisiniz.

* Diyetinizdeki protein miktarını artırın: Yapılan çalışmalar proteinlerin, pankreas bezinden dolaşıma daha kolay ensülin verilmesine yardım ettiğini ortaya koymuştur. Sağlıklı bir kişi günde ortalama 70 gram ve daha fazla protein ile bu etkiyi sağlayabilir.

* Haftanın en az 3-4 günü 30-45 dakika süre ile güçlü aerobik egzersiz yapın: Yaktığınız fazladan kaloriler ayda yaklaşık bir kilogram kilo kaybetmenizi sağlayacaktır. Yürüyün, yüzün, dans edin...

* Aktivitenizi iyi izleyin: Ne kadar çok hareket ederseniz, o kadar çok kalori yakarsınız. Yaşamınızda ve günlük aktivitelerinizde yapacağınız küçük değişiklikler her gün yaktığınız kalori miktarını artırır. Bu tip değişiklikleri günlük yaşamınıza sadece 20 dakika ilave ettiğinizde her gün ortalama 100 kalori yakarsınız ve her ay verdiğiniz kilolara yenisini eklersiniz. Bu ufak değişiklikler her gün yoğun şekilde çalışıp 1000 kalori yakmanız kadar yarar sağlayacaktır.
* Akşam yürüyüşlerini deneyin: Akşam yapılan aerobik egzersizleri ve ağırlık çalışmaları daha yararlı olabilir. Bazı kişilerin metabolizmaları gün sonunda çok fazla yavaşlar. Akşam yemeği öncesi yapılan 30 dakikalık aerobik aktivite metabolik hızınızı artırarak, iki-üç saat boyunca da yüksek kalmasına yardım eder. Böylece akşam yemeklerinizde aldığınız kaloriler kalçalarınızda birikmez. Akşamları aç karnına 30-40 dakikalık yürüyüşlere çıkmaya başlamaya ne dersiniz?

* Yeterli uyuyun: Uyku sorunu olanlar daha kolay kilo alıyor. Eğer gece atıştırmalarınız varsa uykusuzluk daha fazla kilo almanıza neden olur. Az uyuyan kadınların, sekiz saat düzenli uyuyanlara göre metabolizmalarının yavaşladığını gösteren bazı çalışmalar var.

Yaşlılık bağışıklık sistemimizi etkiler mi

Bağışıklık sistemimiz (diğer adıyla immün sistemimiz) yaşamımızı sürdürmemizde en temel rolü oynayan yapılarımızdan biridir. Ömrümüz boyunca hemen her gün pek çok mikropla ya da vücudumuza yabancı olan materyallerle karşı karşıya geliriz. Sağlığımızı korumak için kendimizi zararlı olan bu materyallere karşı savunmamız ve onlarla savaşmamız gerekmektedir. Vücudumuzun bu savunma fonksiyonunu üstlenen ordu bağışıklık sistemimizdir.

Son yıllarda yaşlandıkça bağışıklık sistemimizin de etkilendiği ve fonksiyonlarının yavaşladığı anlaşılmıştır. Yaşlanmakla ortaya çıkan bu değişimler sonucunda enfeksiyonlara karşı savaşımda yetersizlik ortaya çıkmakta, aşılanmalardan sonra gelişmesi beklenen bağışıklık cevabı da yaşlılarda yetersiz düzeylerde kalmaktadır. Bağışıklık sisteminde meydana gelen bu değişimler yaşam süresinin de kısalmasına yol açabilmektedir. Yaşam süresinin kısalması; enfeksiyonlar ve kanserlerin daha sık ortaya çıkmasıyla olmaktadır. Ayrıca 'otoimmün hastalıklar' dediğimiz, bağışıklık sisteminin yabancı maddeler, mikroplar gibi zararlı etkenlerle savaşmak yerine, kişinin kendi yapılarına zarar verecek şekilde çalışmasıyla oluşan hastalıklar da ömrü kısaltan etkenler arasında yer almaktadır.

Ortalama insan yaşamının 40 yıl gibi bir süre ile sınırlı olduğu çok eski dönemlerde bağışıklık sisteminde yaşlanmayla beraber gelişen değişimlerin bir önemi yoktu. Ancak son 150 yılda tıp alanında kaydedilen ilerlemeler insanlarda ortalama yaşam beklentisini 80'li yaşlara uzatmıştır. 40 yıllık bir yaşama göre organize olmuş bir bağışıklık sisteminin bu durumda 80 yıllık bir süreye adapte olması gerekmektedir. Yaşlandıkça artan kanser ve enfeksiyonlarda bağışıklık sisteminin bu özelliklerinin de rol oynayabileceği düşünülmektedir.

Osman MÜFTÜOĞLU